Προσφυγικό : Το σχέδιο για πλωτό φράγμα στην Ελλάδα και η αποτυχία της ΕΕ

Αντιδράσεις έχει προκαλέσει το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για την τοποθέτηση πλωτού φράγματος στη θάλασσα του Αιγαίου προκειμένου να σταματήσει τις ροές μεταναστών και προσφύγων από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης επέκριναν τις κυβερνητικές προθέσεις, οι οποίες προκάλεσαν αντιδράσεις ακόμα και από την Κομισιόν που έθεσε θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ την ίδια ώρα ο γερμανικός τύπος χαρακτήρισε το σχέδιο ως «παράλογη ιδέα».

Σε αυτά έρχεται να προστεθεί άρθρο της βρετανικής εφημερίδας Guardian, στο οποίο υποστηρίζει μεταξύ άλλων πως πρόκειται περί «απελπισμένης προσπάθειας της χώρας η οποία έχει αφεθεί να σηκώσει μόνη της όλο το βάρος του προσφυγικού για την Ευρώπη».

Το άρθρο επισημαίνει ότι η ευθύνη για την επίλυση του προσφυγικού δεν ανήκει στην ελληνική κυβέρνηση αλλά στην Ευρώπη, η οποία δεν μπορεί πλέον να αγνοεί το πρόβλημα. «Η πλουσιότερη περιφερειακή ένωση παγκοσμίως θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα» αναφέρουν δύο καθηγήτριες του Χάρβαρντ.

Η Ελλάδα σηκώνει το ανθρωπιστικό βάρος για λογαριασμό ολόκληρης της Ευρώπης

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το δημοσίευμα, την περασμένη εβδομάδα, έγινε γνωστό ότι στην Ελλάδα βρίσκεται υπό επεξεργασία ένα πιλοτικό σχέδιο για την εγκατάσταση «πλωτού τείχους» στο Αιγαίο Πέλαγος.

Ενα σύστημα πλωτών φραγμάτων στα ανοικτά των ακτών της Λέσβου, μήκους 2,7 χλμ. και ύψους 50 εκατοστών πάνω από το νερό, έχει ως στόχο να εμποδίσει την πρωταρχική θαλάσσια διαδρομή από την Τουρκία προς την Ελλάδα και να αποτρέψει τους μετανάστες από τα να επιχειρήσουν αυτό το ταξίδι.

Αλλά σε μια χώρα με θαλάσσια σύνορα μήκους περίπου 500 ναυτικών μιλίων, το πλωτό φράγμα είναι κυρίως συμβολικό. Οπως και το τείχος του Τραμπ, θα σηματοδοτήσει την πρόθεση να κρατήσει μακριά τους μετανάστες – και όπως το τείχος του Τραμπ, δεν θα το πετύχει.

Οι μετανάστες εξακολουθούν να φτάνουν στις ακτές της Ελλάδας, ακόμη και αν ο υπόλοιπος κόσμος δεν δίνει πλέον σημασία. Πέρυσι, 74.613 ταλαίπωροι μετανάστες που έπεσαν θύματα του πολέμου και της φτώχειας έφτασαν στην Ελλάδα, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό τους στη χώρα σε 112.000.

Με τις συγκρούσεις και την ένδεια να συνεχίζονται σε χώρες όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι αφίξεις δεν δείχνουν κανένα σημάδι μείωσης. Η Ελλάδα -σύμφωνα με τον Guardian- μια μικρή χώρα που εξακολουθεί να ανακάμπτει από μια καταστροφική οικονομική κρίση και με υψηλά επίπεδα ανεργίας, δεν είναι ο προορισμός που επιλέγουν οι μετανάστες.

Ωστόσο, με τη μετάβαση προς τις πλουσιότερες χώρες να εμποδίζεται από μια ολοένα και πιο ξενοφοβική Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ελλάδα έχει καταστεί το κύριο κράτος (προσωρινής) παραμονής τους, σηκώνοντας το ανθρωπιστικό βάρος για λογαριασμό ολόκληρης της Ευρώπης.

Σκληρές συνθήκες στην Ελλάδα

Οπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, οι συνέπειες στην Ελλάδα είναι όλο και πιο σκληρές.

Περίπου 20.000 άνθρωποι κρατούνται στη Λέσβο, ένα νησί 86.000 κατοίκων, στοιβαγμένοι σε έναν καταυλισμό με χωρητικότητα μικρότερη από 3.000 άτομα. Εκεί, χιλιάδες άνθρωποι περνούν μήνες ολόκληρους, παλεύοντας να επιβιώσουν μέσα σε σκηνές, αβέβαιοι για το πώς και πότε θα ληφθούν οι αποφάσεις σχετικά με τα αιτήματά τους για χορήγηση ασύλου, με ανεπαρκή πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και στην εκπαίδευση.

Εν τω μεταξύ, η φιλόξενη κοινότητα που τους προσέφερε γενναιόδωρη υποδοχή το 2015 ανησυχεί όλο και περισσότερο λόγω της αποτυχίας των ευρωπαϊκών μεταναστευτικών πολιτικών και των επιπτώσεων στην καθημερινή τους ζωή, συμπεριλαμβανομένης της δραματικής πτώσης της βασικής τους πηγής εσόδων, του τουρισμού.

Το τείχος δεν είναι η λύση

Αυτή η κατάσταση είναι πλέον μη βιώσιμη, με την υποβόσκουσα ένταση στο νησί να οδηγεί πρόσφατα σε συγκρούσεις και βία. Αλλά ένα τείχος δεν είναι η λύση.

Οι άνθρωποι που φεύγουν για να σωθούν από τον πόλεμο, τις διώξεις, τη βία, την πείνα και τη φτώχεια δεν εγκαταλείπουν τα σχέδιά τους, μόνο εξαιτίας νέων εμποδίων. Επιμένουν, αν είναι απαραίτητο, με πιο επικίνδυνα ή δαπανηρά μέσα.

Αντί για τη δημιουργία περισσότερων εμποδίων, η απάντηση στην παρούσα κατάσταση είναι η αντιμετώπιση δύο βασικών προβλημάτων που υποβόσκουν: πρώτον, οι παράγοντες που οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις χώρες καταγωγής τους και δεύτερον, η έλλειψη αποτελεσματικών πολιτικών για τη διαχείριση της μετανάστευσης με ανθρώπινο και αποτελεσματικό τρόπο.

Σύμφωνα με τον Guardian, αυτά τα προβλήματα δεν είναι εύκολο να επιλυθούν και σίγουρα δεν είναι ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης να τα λύσει. Αλλά, όπως δείχνει τόσο έντονα η κατάσταση στην Ελλάδα, δεν γίνεται πλέον να τα αγνοεί η Ευρώπη, από ανθρώπινη, οικονομική και πολιτική άποψη. Η πλουσιότερη περιφερειακή ένωση παγκοσμίως θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα.

Η επίλυση

Ενα σημείο εκκίνησης θα ήταν η έντονη και πολύπλευρη επένδυση στις χώρες καταγωγής των μεταναστών για την ενίσχυση του κράτους δικαίου και την βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Πολλά, εξάλλου, θα μπορούσαν να είχαν ήδη γίνει από ένα μέρος του ποσού που δαπανήθηκε για τον αποκλεισμό των μεταναστών και τον έλεγχο των συνόρων.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς το τρέχον σχέδιο της ΕΕ για διπλασιασμό των δαπανών για τη μετανάστευση και τετραπλασιασμό των δαπανών συνοριακού ελέγχου για τα επόμενα επτά χρόνια, αφιερώνοντας συνολικά 34,9 δισ. ευρώ στη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης.

Η αλλαγή θα απαιτήσει χρόνο και οι άνθρωποι θα έχουν πάντοτε λόγους να εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους, ιδιαίτερα όσο η κλιματική κρίση επιδεινώνεται: Μόνο το 2018, 764.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν λόγω της ξηρασίας. Οι μετανάστες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ασφαλή κανάλια, όπως π.χ. μια ανθρωπιστική βίζα, που να παρέχουν σωστές και οργανωμένες στρατηγικές εξόδου.

Για όσους θεωρούνται ότι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση αυτών των θεωρήσεων, θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμες επαρκείς και αποτελεσματικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου.

Οι καθυστερήσεις δεν είναι «φυσικές», αλλά αντανακλούν μια πολιτική απόφαση για την αξία κάποιων ζωών έναντι άλλων. Η Ευρώπη επέδειξε αυτές τις προτεραιότητές της σε αιώνες αποικιακής κυριαρχίας και εκμετάλλευσης.

Η ΕΕ, με τους τεράστιους ανθρώπινους και τεχνικούς της πόρους, διαθέτει τα μέσα για να ανταποκριθεί στις δύο αυτές προκλήσεις – χρειάζεται απλώς πολιτικό όραμα και ηγεσία. Χωρίς αυτά, θα συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε άχρηστα αλλά δαπανηρά τείχη, στη στεριά και στη θάλασσα, καταλήγει η βρετανική εφημερίδα.