Φαντάσματα του 2015 ξυπνά το αδιέξοδο στη διαπραγμάτευση

H επιστροφή «φαντασμάτων» από το καλοκαίρι του 2015, προκαλεί τρόμο και φόβο, όχι μόνο στο Μέγαρο Μαξίμου και στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά και σε σημαντικό τμήμα του πολιτικού συστήματος που βλέπει την επανάληψη ίδιων φαινομένων που δημιούργησαν πολλαπλά προβλήματα στην οικονομία.

 Ο δρόμος προς την κόλαση είναι ορθάνοιχτος για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που πρέπει να δεχθεί έναν επώδυνο συμβιβασμό για να μην βρεθεί η χώρα και πάλι στο ίδιο σημείο, όπως τον Ιούλιο του 2015, όπου ήταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία.

Το δίλημμα της κυβέρνησης

Το κρίσιμο ζήτημα για την κυβέρνηση είναι εάν θα δεχθεί νέα επώδυνα μέτρα που ενδέχεται να την…τελειώσουν πολιτικά ή θα οδηγηθούμε σε εκλογές. Όπως και το 2015, ο Αλέξης Τσίπρας μαζί με το επιτελείο του πίστευαν, ότι αξιοποιώντας το αποτέλεσμα των εκλογών, θα έκαναν μια γρήγορη διαπραγμάτευση, αναμένοντας και την ελάφρυνση χρέους, έτσι και αυτή την περίοδο, η αρχική προσμονή ότι θα ολοκληρωθεί γρήγορα η αξιολόγηση, κατέρρευσε.

Θα κάνει ο Αλ. Τσίπρας, αυτό που έπραξε τελικά τον Ιούλιο του 2015 και θα ξεμπλοκάρει ο ίδιος την διαπραγμάτευση; Τότε, ο Πρωθυπουργός, όπως εξομολογήθηκε ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, το Σάββατο 11 Ιουλίου 2015 η τύχη της Ελλάδας αποφασίζεται στις Βρυξέλλες, αλλά ο ίδιος βρίσκεται στο σπίτι του Λιν Ρενό για ένα δείπνο με τον Ζαν Ιβ Λε Ντριάν και τον Εμανουέλ Μακρόν. Παρακολουθεί με προσοχή τις διαπραγματεύσεις χάρη στον Μισέλ Σαπέν που βρίσκεται εκεί.

«Γύρω στις 2 το πρωί, με παίρνει τηλέφωνο για τελευταία φορά και είναι πολύ απαισιόδοξος. Κάποιοι Ευρωπαίοι υπουργοί είναι στα όρια τους να βρίσουν τους Έλληνες. Είναι πολύ δύσκολα… Μόλις φτάνω στο Συμβούλιο των Βρυξελλών (την επομένη) στις 4 το απόγευμα η ατμόσφαιρα είναι καλύτερη. Ο Μισέλ Σαπέν μου δίνει καθησυχαστικά μηνύματα. Οι Γερμανοί είναι λιγότερο… σκληροί. Τελικά, οι πλευρές θα έρθουν σε συμφωνία την επομένη» γράφει στο βιβλίο του ο Ολάντ.

Ο Γάλλος Πρόεδρος, αναφέρει ότι περίπου στις 6.00 το πρωί, οι συζητήσεις ήταν εντελώς μπλοκαρισμένες. «Εκεί πίστεψα ότι θα τελειώσει άσχημα, διότι ο Τσίπρας ήταν στα όριά του και έλεγε ότι δεν μπορούσε να πάει παραπέρα. Αυτό επιλύθηκε χάρη σε μια συνάντηση που πραγματοποιήσαμε με τον Τουσκ , τη Μέρκελ, και τον Τσίπρα. Ο Τσίπρας αποχωρεί για να διαπραγματευτεί με την ομάδα του και επιστρέφει με μια πρόταση για το Ταμείο που επιτρέπει επιτέλους τη συμφωνία. Είναι εκείνος που ξεμπλοκάρει την κατάσταση. Με τη στήριξή μας, αλλά αυτός το έκανε» γράφει.

Η αδιέξοδη στρατηγική

Θα γίνει κάτι αντίστοιχο; Ουδείς γνωρίζει, αφού η παρούσα κυβέρνηση δείχνει εγκλωβισμένη σε ένα σπιράλ που την κατευθύνει στην άβυσσο, εκτός και εάν η ίδια προχωρήσει ξανά σε νέες επώδυνες υποχωρήσεις. Το αντέχει; Όλοι ξορκίζουν και τις εκλογές και τα νέα μέτρα. Πως γίνεται αυτό; Στη θεώρηση της συμμαχίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υπάρχει αυτό και γι’ αυτό αρχίζουν και πάλι οι παλικαρισμοί έναντι του ΔΝΤ, του Σόιμπλε και των πιστωτών.
Η ελληνική κυβέρνηση για μια ακόμη φορά έκανε τεράστια λάθη και εγκλωβίστηκε σε μια στρατηγική που δεν την βγάζει πουθενά. Ποιος δεν θυμάται ότι μέχρι πρόσφατα η Αθήνα ζητούσε ασμένως και επιμόνως την αποχώρηση του ΔΝΤ από το πρόγραμμα, φλερτάροντας με την φαντασίωση ότι σε μια τέτοια περίπτωση η αξιολόγηση θα έκλεινε αυτόχρημα και χωρίς νέα μέτρα. Μόνο που οι όροι σε αυτές τις καταστάσεις τίθενται από τους έχοντες τα χρήματα με αποτέλεσμα οι δανειζόμενοι να υποκύπτουν, εκτός και εάν προτιμούν να γίνει Κούγκι, όπως είχε πει πολλές φορές παλαιότερα ο Πάνος Καμμένος, σταθερός κυβερνητικός σύμμαχος του Αλ. Τσίπρα.

Από την Καγκελαρία το μήνυμα είναι σαφές και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεων: «Εάν το Ταμείο αποφασίσει να μην συμμετάσχει στο πρόγραμμα, τότε πρόγραμμα δεν υπάρχει. Και νέο πρόγραμμα χωρίς το Ταμείο δεν περνά από την Bundestag. Χωρίς το ΔΝΤ το πρόγραμμα τελειώνει».

Σε αυτό το κλίμα, η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης, δημιουργεί πιέσεις, αλλάζει δεδομένα, συνθήκες και δύναται να πυροδοτήσει, ανά πάσα ώρα και στιγμή, κρίσιμες εξελίξεις, ακόμα και εκλογές, καθώς ο Αλ. Τσίπρας δεν θέλει ούτε να συζητά τέταρτο μνημόνιο.

Ο εφιάλτης του 2015

Το ερώτημα που τίθεται από διάφορες πλευρές είναι αν και σε τι βαθμό είναι προετοιμασμένη η Ελλάδα να ξαναζήσει τον εφιάλτη του 2015, να υποστεί τις επιπτώσεις μιας ακόμη χρονιάς σε οικονομική ασφυξία με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την πραγματική οικονομία, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, και τελικά να ελπίζει ότι στο τέλος της ημέρας θα βρεθεί και πάλι όρθια να διαπραγματεύεται ένα «καλύτερο μνημόνιο» με την ευρωζώνη.

Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται, αντικειμενικά σε μειονεκτική διαπραγματευτική θέση για τρεις λόγους οι οποίοι θα παίξουν ρόλο στην λήψη των τελικών αποφάσεων: α) όλες οι πλευρές που συμμετέχουν στις συζητήσεις έχουν συμφωνήσει για την ανάγκη συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, β) ακόμη και οι αποκαλούμενοι ως σύμμαχοι της ελληνικής κυβέρνησης (Γαλλία, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλπ) έχουν αποδεχθεί ως μέρος του ελληνικού συμβιβασμού την προληπτική νομοθέτηση της περικοπής των συντάξεων και της μείωσης του αφορολόγητου ορίου και γ) επειδή από τον Μάρτιο και μετά οι πόρτες για μια συνολική συμφωνία για χρέος, πλεονάσματα και αξιολόγηση θα κλείσουν ενόψει του εκλογικού κύκλου στην Ολλανδία, την Γαλλία και την Γερμανία.

Τι μένει στην ελληνική κυβέρνηση; Να επιχειρήσει την ολοκλήρωση έστω και τμηματικά της δεύτερης αξιολόγησης ώστε να πάρει τα χρήματα της δόσης (6,1 δισ. ευρώ) και να αποφύγει τον κίνδυνο χρεοκοπίας τον Ιούλιο.

Θα το κάνει; Ουδείς το γνωρίζει, αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι τον κρίσιμο Ιούλιο του 2015, υπήρξε έως και μεσολάβηση –για λογαριασμό του Λευκού Οίκου- του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον προς τον Αλ. Τσίπρα, με στόχο να κλείσει η συμφωνία του περσινού καλοκαιριού, σύμφωνα με emails που έφερε στη δημοσιότητα το Wikileaks.

Τότε, λίγες ημέρες μετά το δημοψήφισμα το καλοκαίρι του 2015, η κυβέρνηση Ομπάμα προσέγγισε τον προσωπάρχη του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Κλίντον, Τζον Ποντέστα, ως σύνδεσμο με τον Κλίντον. Από το γραφείο του Μπιλ Κλίντον δίνεται θετική απάντηση στο αίτημα για επαφή με τον έλληνα πρωθυπουργό, ωστόσο ζητούνται διευκρινίσεις εάν θα υπάρξει αντίστοιχη πίεση και προς την γερμανική πλευρά, και συγκεκριμένα προς την Ανγκελα Μέρκελ.

Ο προσεκτικός παρατηρητής θα εντοπίσει πολλές ομοιότητες με εκείνη την περίοδο, αρκεί και μόνο να εστιάσει στην ρητορική, όπως και το 2015, έναντι των δανειστών και στις αναφορές για τη βούληση του ελληνικού λαού.
Η ανάγνωση και πάλι του αποκαλυπτικού άρθρου του Ambrose Evans-Pritchard, εκ των συνομιλητών του Γιάννη Βαρουφάκη (τότε υπουργού Οικονομικών) εκείνη την περίοδο, το οποίο δημοσιεύτηκε στην «Telegraph» στις 7 Ιουλίου, δύο ημέρες μετά το δημοψήφισμα, δίνει πολλές απαντήσεις και μας βοηθάει να καταλάβουμε τι γίνεται και τώρα.

Ο βρετανός δημοσιογράφος γράφει ότι ο κ. Τσίπρας εξήγγειλε το δημοψήφισμα «ελπίζοντας να το χάσει» και αναφέρει ότι ο Πρωθυπουργός, στις αρχές Απριλίου συνειδητοποίησε ότι η διαπραγμάτευση με την Ευρώπη δεν κατέληγε εκεί όπου φανταζόταν και έδωσε εντολή στον Γ. Βαρουφάκη να μελετήσει όλα τα ζητήματα που θα προέκυπταν αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ. Λίγο πριν από το Πάσχα ο Πρωθυπουργός με μια στενή ομάδα υπουργών και συνεργατών του είχε αποφασίσει να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, εφόσον η διαπραγμάτευση έφτανε σε αδιέξοδο και έδωσε εντολή να γίνει όλη η απαραίτητη προεργασία, έκδοση ΠΝΠ, τήρηση προθεσμιών, προμήθεια φακέλων και ψηφοδελτίων.

Την ίδια στιγμή προετοιμαζόταν η μετάβαση στη δραχμή σε περίπτωση αδιεξόδου. Μάλιστα ο καθηγητής Τζέιμς Γκαλμπρέιθ περιγράφει στο βιβλίο του «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα», το «σχέδιο Χ», το οποίο προέβλεπε την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, την εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας και το κλείσιμο των υπόλοιπων τραπεζών, τον έλεγχο στα καύσιμα, στα τρόφιμα και στα φάρμακα, την εκτύπωση υποσχετικών (IOU) για την πληρωμή μισθών και συντάξεων και ΤΑΝ (tax - anticipation notes) για την είσπραξη φόρων, την κινητοποίηση του στρατού και της αστυνομίας, την επιστράτευση των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να γίνει ομαλά η μετάβαση στη νέα δραχμή. Ο όλεθρος αποφεύχθηκε με τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015 και αφού δεν υπήρχε βοήθεια από πουθενά, ούτε καν από τη Μόσχα, όπως περίμεναν ορισμένοι στην κυβέρνηση, αγνοώντας ότι η ρωσική πλευρά δεν σκόπευε ποτέ να βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση πηγαίνοντας κόντρα στους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Τελικά το δημοψήφισμα έγινε και το όχι μετατράπηκε σε ναι, αλλά στη χώρα υπήρξε μεταβολή των όρων του πολιτικού παιχνιδιού, στο οποίο πλέον είχε μπει ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης αντί του Αντώνη Σαμαρά που παραιτήθηκε από πρόεδρος της Ν.Δ. Στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών ο Β. Μεϊμαράκης επιτέθηκε στον Αλ. Τσίπρα: «Γιατί έκανες δημοψήφισμα; Πες μας τώρα πώς θα το καταπιείς το αποτέλεσμα!». 

Μετά από πολύωρο παρασκήνιο και την περίφημη 17ωρη διαπραγμάτευση κατά Αλ. Τσίπρα, ψηφίστηκε στη Βουλή από διευρυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία το γενικό πλαίσιο της συμφωνίας της 12ης Ιουλίου έχοντας λάβει διαβεβαιώσεις συναίνεσης από τον Πρωθυπουργό. «Δεσμεύομαι ότι δεν θα σας αιφνιδιάσω με εκλογές» τους διαβεβαίωσε ο Αλ. Τσίπρας, αλλά στις 28 Αυγούστου θυροκολλήθηκε στη Βουλή το διάταγμα για την προκήρυξη εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου.

Με οδηγό την πρόσφατη ιστορία και τον τρόπο που κινείται ο Αλ. Τσίπρας, ουδείς μπορεί να πει με σιγουριά ότι οι διαβεβαιώσεις πως δεν θα γίνουν εκλογές θα ισχύσουν. Η ιστορία του ίδιου του Πρωθυπουργού άλλα έχει δείξει… και γι’ αυτό στη Ν.Δ. ετοιμάζονται δια παν ενδεχόμενο, ενώ ήδη έχουν αρχίσει και κυκλοφορούν ημερομηνίες εκλογών, όπως π.χ. 5 – 12- 19 ή 26 Μαρτίου!