Το «momentum» στο Κυπριακό και οι αναταράξεις στην Αθήνα

Με το Κυπριακό ίσως στην πιο κρίσιμη φάση των τελευταίων  40 ετών η Αθήνα και προσωπικά ο πρωθυπουργός Αλέξη Τσίπρας δεν αποκλείεται μέχρι τέλος του 2016 να βρεθεί ενώπιων σημαντικών διλημμάτων στα οποία η ελληνική διπλωματία δεν έχει ακόμη δώσει σαφείς απαντήσεις.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: από χθες το πρωί στο ελβετικό θέρετρο Μοντ Πελεράν επανεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Κύπριου προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζή.

Διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στο ξενοδοχείο Le Mirador με σύστημα φορμάτ 4 - 4. Από την Ε/κ πλευρά συμμετέχουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο διαπραγματευτής Αντρέας Μαυρογιάννης, ο Νίκος Χριστοδουλίδης και η στενή συνεργάτης του κ. Μαυρογιάννη, κυρία Πόλυ Ιωάννου. 

Τρία είναι τα ζητήματα που βρίσκονται πάνω στο τραπέζι: το εδαφικό, η εκ περιτροπής Προεδρία και οι εγγυήσεις και η σειρά με την οποία παρατίθενται, είναι «σειρά ευκολίας», σε σχέση με την ενδεχόμενη λύση τους. 

Στο θέμα της εκ περιτροπής προεδρίας που επιμένει η τουρκοκυπριακή πλευρά υπάρχει πάντα το αγκάθι του δημοψηφίσματος στο οποίο εκτιμάται ότι δύσκολα θα συναινέσει η ελληνοκυπριακή κοινότητα. Στο εδαφικό οι διαφορές είναι ελάχιστες με την τουρκοκυπριακή πλευρά να διατηρεί ένα ποσοστό μεταξύ 28 και 29% του εδάφους. Διαφορές όμως παρατηρούνται στο ζήτημα της ακτογραμμής στο οποίο δεν υπήρξε επί του παρόντος ικανοποιητική πρόοδος και αποτελεί όπως όλα δείχνουν ένα από τα αγκάθια της συζήτησης.

Στο θέμα όμως των εγγυήσεων παρατηρούνται οι μεγαλύτερες διαφορές και εδώ εμπλέκεται άμεσα και η Αθήνα καθώς πληροφορίες θέλουν τον Νίκο Αναστασιάδη να θέτει ως βασική προϋπόθεση, προτού τα εμπλεκόμενα μέρη προσέλθουν σε μια πολυμερή διάσκεψη, να προηγηθεί διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε να μην υπάρξει καμία περίπτωση ναυαγίου. Έτσι, απαραίτητη προϋπόθεση φαίνεται να είναι, πρώτα «να τα βρουν» η Ελλάδα με την Τουρκία στο θέμα των εγγυήσεων. Σύμφωνα με χθεσινές πληροφορίες ο Κύπριος πρόεδρος τηλεφώνησε χθες στον κ. Τσίπρα λίγο πριν εισέλθει στο δείπνο εργασίας. 

Αν δεν αλλάξει κάτι δραματικά στο Μοντ Πελεράν και σήμερα, Τσίπρας και Ερντογάν είναι πολύ πιθανόν να τα πουν κατ’ ιδίαν στις αρχές Δεκεμβρίου, πιθανότατα σε διεθνές έδαφος. Η Αθήνα μέχρι στιγμής έχει τοποθετηθεί με το έγγραφο Κοτζιά σε μία «σκληρή» κατά πολλούς γραμμή ότι δεν δέχεται καμία συζήτηση πέραν της αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί και της κατάργησης του αναχρονιστικού θεσμού των εγγυήσεων.  Θέση για την οποία η Τουρκοκυπριακή πλευρά έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, βάλει πολλές φορές πάνω στο τραπέζι των συζητήσεων.    

Η Άγκυρα, με κυρίαρχο τον Ερντογάν ο οποίος πρόσφατα αμφισβήτησε τη συμφωνία της Λωζάνης στην προσπάθειά του να αποσταθεροποιήσει τις βάσεις του πάλαι ποτέ πανίσχυρου Κεμαλικού κράτους, θεωρείται απίθανο να δεχθεί κάτι λιγότερο από μια σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί -κάποιοι λένε για 18 μήνες κάποιοι άλλοι ακόμη και για χρόνια- ενώ και στο θέμα των εγγυήσεων δεν θα δεχθεί μια αποχώρηση της Τουρκίας, την ώρα μάλιστα που το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας του απομακρύνεται όλο και περισσότερο. 

Ωστόσο, ακόμη και να θέλει ο κ. Τσίπρας να κάνει ένα βήμα προς την πλευρά Ερντογάν, θεωρείται δύσκολο λόγω των σκληρών θέσεων Κοτζιά αλλά και του ετέρου του στην Κυβέρνηση και υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Καμμένου, ο οποίος θα θελήσει να «ψαρέψει» εθνικά ευαίσθητους ψήφους.    

Εντός μάλιστα της ημεδαπής το τελευταίο διάστημα κάνουν την εμφάνισή τους δημοσιεύματα που επισείουν για μια ακόμη φορά την απειλή του «μπαμπούλα της Τουρκίας» με αφορμή τη φημολογία για προμήθεια ακόμη και 100 σύγχρονων αεροπλάνων F35 από τη γειτονική χώρα και τη συμπαραγωγή των λεγόμενων αόρατων αεροπλάνων που θα διαταράξουν τις ισορροπίες στο Αιγαίο. 

Γνωστές μάλιστα ιστοσελίδες που ασχολούνται με το στράτευμα και τα εξοπλιστικά στην Αθήνα μοιάζουν να «στρώνουν έδαφος» αναπαράγοντας τα εν λόγω δημοσιεύματα, παραγνωρίζοντας ότι η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας είναι τέτοια που δεν της επιτρέπει να προβεί σε τέτοιου μεγέθους αγορές ακόμη κι αν διαθέτει το πλεονέκτημα του εθνικού νομίσματος. 

Άλλωστε οι ισορροπίες στη γειτονική χώρα, μετά το πρόσφατο πραξικόπημα και τις διώξεις που το ακολούθησαν μέχρι και σήμερα, πολύ δύσκολα θα επιτρέψουν στον Τ. Ερντογάν να προβεί σε περικοπές που θα πλήξουν τα λαϊκά στρώματα στα οποία στηρίζει την παντοδυναμία του. 

Σε κάθε περίπτωση ακόμη κι αν Τσίπρας και Ερντογάν τα βρουν στο θέμα των εγγυήσεων θα ακολουθήσει η πολυμέρης διάσκεψη είτε το διάστημα 16-18 Δεκεμβρίου -αμέσως μετά δηλαδή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο- είτε το διάστημα 27-28 Δεκεμβρίου.

Αν και εκεί επέλθει οριστική συμφωνία τα δημοψηφίσματα στις δύο κοινότητες υπολογίζεται ότι θα διεξαχθούν το καλοκαίρι του 2017. Το σίγουρο είναι ότι στις 31 Δεκεμβρίου λήγει η θητεία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν ο οποίος θα ήθελε να αποχωρήσει έχοντας στις αποσκευές του τη λύση ενός διεθνούς προβλήματος που εκκρεμεί εδώ και 40 χρόνια ενώ στις 20 Ιανουαρίου θα αλλάξει και ο κάτοικος του Λευκού Οίκου με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται για τους συσχετισμούς δυνάμεων στην περιοχή.