Η τελευταία επίσημη επίσκεψη του απερχόμενου αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Ευρώπη ξεκίνησε από την Αθήνα και κατέληξε στο Βερολίνο. Μετά το δείπνο με την Άνγκελα Μέρκελ χθες το βράδυ στο ξενοδοχείο Aldon, σήμερα στις 16:15 ο Ομπάμα θα περάσει την πύλη της γερμανικής καγκελαρίας, ενώ στις 20:00 θα δειπνήσουν εκ νέου.
Θα δώσει ο Ομπάμα τη σκυτάλη της ηγεσίας της φιλελεύθερης Δύσης στην γερμανίδα καγκελάριο, όπως αναρωτιέται ο διεθνής Τύπος ή προσπαθεί να καθησυχάσει τους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη μετά την εκλογή του εκκεντρικού Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία της υπερδύναμης;
Ο βρετανικός Guardian υπενθυμίζει μια φράση της Άνγκελα Μέρκελ από την πρώτη ομιλία της μπροστά από το αμερικανικό Κονγκρέσο το 2009, όπου εξυμνούσε το πνεύμα της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ.
«Επτά χρόνια μετά η Μέρκελ θα βρεθεί στην δύσκολη θέση, και μάλιστα υπό πίεση, ώστε να διδάξει στις Ηνωμένες Πολιτείες τις αξίες αυτές που θαύμαζε κάποτε στην Αμερική. Στον απόηχο της νίκης του Τραμπ, η επίσκεψη Ομπάμα έχει ανακηρυχτεί σε μια συμβολική παράδοση της σκυτάλης», αναφέρει η εφημερίδα, κάνοντας λόγο για «φόβους στη Γερμανία από τις υψηλές προσδοκίες μετά την παράδοση της σκυτάλης από τον Ομπάμα στη Μέρκελ».
Λίγες ημέρες νωρίτερα, οι New York Times είχαν δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο: «Η εκλογή Τραμπ αφήνει την Άνγκελα Μέρκελ ως την τελευταία υπερασπίστρια της Φιλελεύθερης Δύσης».
Όπως ανέφερε το δημοσίευμα, η γερμανίδα καγκελάριος είναι η τελευταία ισχυρή υπερασπίστρια της Ευρώπης και της ατλαντική συμμαχίας, η οποία είχε μέχρι τώρα τη στήριξη του προέδρου Ομπάμα και του προέδρου της Γαλλίας Ολάντ, αλλά πλέον η άφιξη Τραμπ και η χαμηλή δημοτικότητα του Ολάντ της αφαίρεσαν τη στήριξη αυτή.
«Είναι η τελευταία που έμεινε όρθια και αυτό την κάνει ταυτόχρονα και ισχυρή και αδύναμη», λέει ο Stefan Kornelius, ένας από τους βιογράφους της στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. «Είναι πυλώνας σταθερότητας, το τελευταίο τείχος και οι άνθρωποι θέλουν να στηριχτούν σε αυτό. Την ίδια ώρα όμως είναι to αλεξικέραυνο για όλους τους λαϊκιστές που κατηγορούν τη Γερμανία για ηγεμονισμό».
Ομπάμα – Μέρκελ, ένα όψιμο ζευγάρι
Όπως αναφέρει η Deutsche Welle σε ένα ρεπορτάζ-αφιέρωμα για τις σχέσεις των δύο ηγετών, οι Γερμανοί ξεσπούσαν σε ζητωκραυγές όταν το 2008 ανακοινώνονταν η εκλογική νίκη του Μπαράκ Ομπάμα, ωστόσο λίγους μήνες πριν, μεσούσης της προεκλογικής του εκστρατείας η καγκελάριος Μέρκελ είχε αρνηθεί να του παραχωρήσει την Πύλη του Βρανδεμβούργου ως σκηνικό για την ομιλία του. Έτσι ο τότε προεδρικός υποψήφιος αναγκάστηκε να μιλήσει από την πλατεία της Στήλης της Νίκης. 200.000 Γερμανοί τον αποθέωσαν σαν ένα δεύτερο Κένεντι, σαν ένα λυτρωτή από την εποχή Μπους του πολέμου στο Ιράκ, που ο τότε καγκελάριος Σρέντερ είχε αρνηθεί να υπερασπιστεί.
Η πολιτική λιτότητας και οι μυστικές παρακολουθήσεις
Το 2009, τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης, ο αμερικανός πρόεδρος επισκέφθηκε τη Γερμανία δύο φορές, απέφυγε όμως επιμελώς το Βερολίνο, κάτι που εξελήφθη ως προσβολή. Οι σχέσεις με την καγκελάριο παρέμειναν ψυχρές και τα επόμενα χρόνια. Οι λόγοι ήταν πολιτικοί και αφορούσαν κυρίως την αποχή της Γερμανίας από την ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ για τη στρατιωτική επιχείρηση κατά της Λιβύης.
«Είχαμε τότε μεγάλα προβλήματα με τον Ομπάμα, γιατί ήταν αντιμέτωπος με εσωτερικά προβλήματα που τον έκαναν να σπρώχνει σε μας τα βάρη στους τομείς ασφάλειας και οικονομικής πολιτικής, κι αυτό δεν μας άρεσε καθόλου» υποστηρίζει ο εμπειρογνώμων Γιόζεφ Μπραμλ, από τη Γερμανική Εταιρεία για την Εξωτερική Πολιτική στο Βερολίνο.
Παρά τις διαφωνίες, ή μάλλον εξ αιτίας αυτών, ο Μπαράκ Ομπάμα απένειμε στη Μέρκελ το 2011 το μετάλλιο ελευθερίας, την ανώτατη τιμητική διάκριση που δίδεται στις ΗΠΑ για έναν μη Αμερικανό. Ήταν μια χειρονομία συμφιλίωσης; Μια προτροπή για ανάληψη περισσότερης ευθύνης; Παρατηρητές υποστηρίζουν και τις δύο εκδοχές.
Το 2011 και 2012 ο Ομπάμα παρακολουθούσε με σκεπτικισμό τις γερμανικές προσπάθειες διάσωσης του ευρώ με την πολιτική λιτότητας που τη θεωρούσε εσφαλμένη. Φοβόταν ότι οι επιπτώσεις ενδεχόμενης ελληνικής χρεοκοπίας στην αμερικανική οικονομία θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν την επανεκλογή του.
Το 2013, ο αμερικανός πρόεδρος «απέκτησε» τελικά την Πύλη του Βρανδεμβούργου ως σκηνή για να εξαγγείλει στο πλευρό της Μέρκελ μείωση των πυρηνικών όπλων. Αλλά τα σύννεφα στις σχέσεις των δύο ηγετών επανεμφανίστηκαν με τις αποκαλύψεις ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν ακόμη και το κινητό της Άγκελα Μέρκελ. Η καγκελάριος εξεμάνη, αλλά δεν ακολούθησαν πολιτικές επιπτώσεις άξιες λόγου. Τα επόμενα χρόνια έφεραν τον αμερικανό πρόεδρο και την καγκελάριο πιο κοντά. Ο χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Πέτερ Μπάιερ πιστεύει ότι αυτό που ο Ομπάμα εκτιμά στη Μέρκελ, είναι ο ρεαλισμός, η εγκυρότητα και ο επαγγελματισμός της. «Την χρειάζεται, δεν μπορεί να την προσπεράσει και να κλείσει τα μάτια στο αυξανόμενο πολιτικό και οικονομικό βάρος της Γερμανίας».
«Αλληλοεκτιμούνται, αλληλοσυμπληρώνονται»
Η συνάντηση των G7 στο ανάκτορο Ελμάου της Βαυαρίας έδωσε και την πιο αξιομνημόνευτη φωτογραφία των δύο. Ο Μπάρακ Ομπάμα κάθεται σε ένα παγκάκι με απλωμένα τα χέρια και η Μέρκελ με φόντο τις Άλπεις χειρονομεί σαν να προσπαθεί να του εξηγήσει κάτι.
Ξαφνικά ταίριαξαν; Έχουν συναντίληψη και σε προσωπικό επίπεδο; «Έχουν διαφορετικό χαρακτήρα, αλλά αυτό δεν βλάπτει», υποστηρίζει ο Πέτερ Μπάιερ. «Ο Ομπάμα είναι χαρισματικός ρήτορας, προσεγγίζει τον κόσμο, η Μέρκελ συμπυκνώνει σε λίγα λόγια την ουσία, δεν είναι ρήτορας, δεν ενθουσιάζει τους ανθρώπους, αλλά υπάρχει αλληλοεκτίμηση, επειδή αλληλοσυμπληρώνονται».
Η προσφυγική πολιτική της καγκελαρίου επαινέθηκε από τον Ομπάμα, αν και όπως υποστηρίζει ο Γιόζεφ Μπραμλ από τη Γερμανική Εταιρεία για την Εξωτερική Πολιτική, η στάση του είναι υποκριτική επειδή «οι ΗΠΑ κατέστρεψαν την Εγγύς και Μέση Ανατολή, με τον πόλεμο στο Ιράκ αποσταθεροποίησαν ολόκληρο τον κόσμο δίνοντας πάτημα στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους να εξαπλωθούν και να προκαλέσουν την προσφυγική κρίση».
Με την εκλογή Ντόναλντ Τραμπ διαφαίνεται απομάκρυνση μεταξύ των δύο χωρών σε σημαντικούς τομείς της πολιτικής, με τις ΗΠΑ να μεταβάλλονται από εταίρο σε αντίπαλο της Γερμανίας. Ελεύθερο εμπόριο, προστασία του κλίματος, σχέσεις με τη Ρωσία, είναι μερικοί ενδεικτικοί τομείς τριβών. Ο Μπραμλ συστήνει ψυχραιμία και εξηγεί ότι οι σχέσεις μεταξύ δύο χωρών δεν περιορίζονται στις σχέσεις δύο ατόμων. «Με κλισέ και κατανομή των ρόλων του καλού στον Ομπάμα και του κακού στον Τραμπ δεν μπορεί κανείς να προχωρήσει, το θεωρώ μάλιστα επικίνδυνο».
Τότε προς τι η επίσκεψη του απερχόμενου προέδρου στο Βερολίνο; Ο Πέτερ Μπράιερ θεωρεί την επίσκεψη πολύ σημαντική. «Είναι κάτι περισσότερο από μια Farewell – Tour. Λόγω των πιθανών επιπτώσεων από την εκλογή Τραμπ ο Ομπάμα αισθάνεται ακόμη υπεύθυνος για τη χώρα του και τους εταίρους του. Αντί να κάνει πίσω και να αποσυρθεί, επιδιώκει να γίνει σημαντικός σύμβουλος του Τραμπ στη φάση μετάβασης του διαδόχου του στον Λευκο Οίκο».
To κοινό τους άρθρο
Σε κοινό άρθρο τους που δημοσιεύεται στο οικονομικό περιοδικό WirtschaftsWoche, Ομπάμα και Μέρκελ επισημαίνουν ότι «η επιστροφή στην εποχή πριν την παγκοσμιοποίηση δεν είναι πλέον δυνατή» και ότι «το μέλλον είναι ήδη εδώ». Οι δύο ηγέτες απευθύνουν κοινό κάλεσμα υπέρ μίας κοινωνικά υπεύθυνης οικονομίας, που θα βασίζεται όμως στην ελεύθερη αγορά και το διεθνές εμπόριο. Μέρκελ και Ομπάμα ηγέτες απορρίπτουν τις ιδέες του του Ντόναλντ Τραμπ περί επιστροφής σε ένα καθεστώς προστατευτισμού και μεγαλύτερου απομονωτισμού. Διαμηνύουν επίσης ότι Ηνωμένες Πολιτείες και Γερμανία είναι πιο δυνατές όταν συνεργάζονται, και όχι όταν απομονώνονται, και επισημαίνουν πως οι δύο χώρες μπορούν να πλάσουν την παγκοσμιοποίηση με έναν τρόπο που «συνάδει με τις αξίες και τα ιδεώδη μας».
«Έχουμε υποχρέωση προς τις επιχειρήσεις μας και τους πολίτες μας – για την ακρίβεια προς ολόκληρη την διεθνή κοινότητα – να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε τη συνεργασία μας», αναφέρουν οι δύο ηγέτες. «Για να το πούμε απλά, είμαστε πιο δυνατοί όταν εργαζόμαστε μαζί».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.