Μετά την Γαλλία και την Βρετανία: Τι σημαίνει στην πράξη η αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι αποτελεί «ανταμοιβή για την τρομοκρατία». Ποιοι αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος.

 

Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και Καναδάς αναγνώρισαν παλαιστινιακό κράτος, ενώ η Γαλλία και άλλες χώρες αναμένεται να το πράξουν τις επόμενες ημέρες.

Στην ανακοίνωσή του την Κυριακή, ο Βρετανός πρωθυπουργός σερ Κιρ Στάρμερ δήλωσε: «Απέναντι στη διογκούμενη φρίκη στη Μέση Ανατολή, ενεργούμε για να διατηρήσουμε ζωντανή τη δυνατότητα ειρήνης και λύσης δύο κρατών. Αυτό σημαίνει ένα ασφαλές και προστατευμένο Ισραήλ δίπλα σε ένα βιώσιμο παλαιστινιακό κράτος».

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου προειδοποίησε νωρίτερα ότι οι αποφάσεις αυτές θα επιβραβεύσουν την «τερατώδη τρομοκρατία της Χαμάς». Οι ΗΠΑ επίσης εξέφρασαν έντονη αντίθεση στην κίνηση αυτή.

Τι θα σημαίνει η αναγνώριση και ποια διαφορά θα έκανε;

Τι σημαίνει η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους;

Η Παλαιστίνη είναι ένα κράτος που και υπάρχει και δεν υπάρχει γράφει το BBC.

Έχει σε μεγάλο βαθμό διεθνή αναγνώριση, διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και ομάδες που συμμετέχουν σε αθλητικές διοργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ολυμπιακών Αγώνων.

Ωστόσο, λόγω της μακροχρόνιας διαμάχης των Παλαιστινίων με το Ισραήλ, δεν έχει διεθνώς συμφωνημένα σύνορα, πρωτεύουσα ή στρατό. Εξαιτίας της ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής στη Δυτική Όχθη, η Παλαιστινιακή Αρχή, που ιδρύθηκε μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες της δεκαετίας του 1990, δεν έχει τον πλήρη έλεγχο της γης ή του πληθυσμού της. Η Γάζα, όπου το Ισραήλ παραμένει δύναμη κατοχής, βρίσκεται στη δίνη ενός καταστροφικού πολέμου.

Δεδομένου ότι η Παλαιστίνη έχει το καθεστώς ενός είδους «ημικράτους», η αναγνώριση είναι αναπόφευκτα σε μεγάλο βαθμό συμβολική. Θα αποτελέσει μια ισχυρή ηθική και πολιτική δήλωση, αλλά θα αλλάξει ελάχιστα επί του πεδίου.

Ωστόσο, ο συμβολισμός είναι ισχυρός. Όπως επισήμανε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Λάμι σε ομιλία του στον ΟΗΕ τον Ιούλιο: «Η Βρετανία φέρει ένα ιδιαίτερο βάρος ευθύνης να στηρίξει τη λύση των δύο κρατών».

Στη συνέχεια, ο Λάμι επικαλέστηκε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917 – που υπεγράφη από τον προκάτοχό του στη θέση του υπουργού Εξωτερικών, Άρθουρ Μπάλφουρ – η οποία εξέφρασε για πρώτη φορά τη στήριξη της Βρετανίας για «την εγκαθίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».

Ωστόσο, εκείνη η διακήρυξη, όπως είπε ο Λάμι, συνοδευόταν από μια σοβαρή υπόσχεση «ότι τίποτα δεν θα πρέπει να γίνει που θα μπορούσε να θίξει τα αστικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υφιστάμενων μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη».

Οι υποστηρικτές του Ισραήλ έχουν συχνά επισημάνει ότι ο λόρδος Μπάλφουρ δεν αναφέρθηκε ρητά στους Παλαιστινίους ούτε είπε κάτι για τα εθνικά τους δικαιώματα.

Όμως, η περιοχή που ήταν γνωστή ως Παλαιστίνη και την οποία διοίκησε η Βρετανία μέσω εντολής της Κοινωνίας των Εθνών από το 1922 έως το 1948, θεωρείται εδώ και καιρό ως «ανολοκλήρωτη διεθνής υπόθεση».

Το Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, αλλά οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός παράλληλου παλαιστινιακού κράτους έχουν ναυαγήσει για πολλούς λόγους.

Όπως είπε ο Λάμι, οι πολιτικοί «έχουν συνηθίσει να προφέρουν τις λέξεις “λύση δύο κρατών”».

Η φράση αναφέρεται στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, σε γενικές γραμμές στα σύνορα που υπήρχαν πριν από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967, με την Ανατολική Ιερουσαλήμ – που τελεί υπό ισραηλινή κατοχή από τότε – ως πρωτεύουσά του.

Ωστόσο, οι διεθνείς προσπάθειες να υλοποιηθεί η λύση των δύο κρατών δεν απέδωσαν, ενώ ο εποικισμός από το Ισραήλ μεγάλων τμημάτων της Δυτικής Όχθης – παράνομος βάσει του διεθνούς δικαίου – έχει μετατρέψει την έννοια αυτή σε έναν κατά κύριο λόγο κενό σύνθημα.

Ποιοι αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος;

Η Παλαιστίνη αναγνωρίζεται σήμερα από περίπου το 75% των 193 κρατών-μελών του ΟΗΕ.

Στον ΟΗΕ έχει το καθεστώς «μόνιμου παρατηρητή κράτους», που της επιτρέπει να συμμετέχει αλλά χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Με την αναγνώριση από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, η Παλαιστίνη θα απολαμβάνει σύντομα τη στήριξη τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η Κίνα και η Ρωσία αναγνώρισαν την Παλαιστίνη το 1988.

Αυτό θα αφήσει τις ΗΠΑ – τον μακράν ισχυρότερο σύμμαχο του Ισραήλ – μόνες σε μειοψηφική θέση.

Η Ουάσιγκτον έχει αναγνωρίσει την Παλαιστινιακή Αρχή, που σήμερα ηγείται ο Μαχμούντ Αμπάς, από τη δημιουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Έκτοτε, αρκετοί πρόεδροι έχουν εκφράσει τη στήριξή τους για τη μελλοντική δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Ο Ντόναλντ Τραμπ, όμως, δεν ανήκει σε αυτούς· στις δύο θητείες του, η αμερικανική πολιτική έγειρε έντονα υπέρ του Ισραήλ.

Γιατί το κάνουν τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες;

Διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις μιλούσαν για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, αλλά μόνο ως μέρος μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, ιδανικά σε συντονισμό με άλλους δυτικούς συμμάχους και «τη στιγμή της μέγιστης επίδρασης».

Το να γίνει απλώς ως μια συμβολική χειρονομία θεωρούνταν λάθος. Μπορεί να έδινε μια αίσθηση ηθικής ανωτερότητας, αλλά δεν θα άλλαζε τίποτα στην πράξη.

Ωστόσο, οι εξελίξεις ανάγκασαν προφανώς πολλές κυβερνήσεις να κινηθούν.

Οι εικόνες λιμοκτονίας στη Γάζα, η αυξανόμενη οργή για τη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ και οι μεγάλες μεταβολές στη δημόσια γνώμη – όλα συνέβαλαν στο να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Με τον συντονισμό των ενεργειών τους, οι χώρες που αναγνωρίζουν τώρα το Κράτος της Παλαιστίνης ελπίζουν να έχουν μεγαλύτερη επίδραση, βοηθώντας να αναζωπυρωθεί η σκέψη για το πώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα και τι είδους πολιτική διαδικασία θα ακολουθήσει.

Οι ΗΠΑ είναι αντίθετες

Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έκρυψε ποτέ την αντίθεσή της στην αναγνώριση, με τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο να παραδέχεται ότι έχει «διαφωνία με τον πρωθυπουργό σε αυτό το ζήτημα» σε κοινή συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη.

Οι δύο ηγέτες πάντως δήλωσαν ότι συζήτησαν το θέμα κατά τη διάρκεια της κατ’ ιδίαν συνάντησής τους.

Στην πραγματικότητα, είναι σαφές ότι η αμερικανική θέση έχει σκληρύνει σε πλήρη αντίθεση προς την ίδια την έννοια της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας.

Τον Ιούνιο, ο σημερινός Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, δήλωσε ότι θεωρεί πως οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν πλέον τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.

Πιο πρόσφατα, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, είπε ότι η Χαμάς θα «νιώσει περισσότερο αποθρασυμένη» από τη διεθνή ώθηση για την αναγνώριση της Παλαιστίνης.

Τα λόγια του, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου στις 15 Σεπτεμβρίου, αντήχησαν το ισραηλινό επιχείρημα ότι η αναγνώριση αποτελεί «ανταμοιβή για την τρομοκρατία», μετά τις καταστροφικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Ο Ρούμπιο είπε επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει όσους υποστηρίζουν την αναγνώριση ότι είναι πιθανό να προκαλέσει το Ισραήλ να προχωρήσει σε προσάρτηση της Δυτικής Όχθης.

«Τους είπαμε ότι αυτό θα οδηγούσε σε αυτού του είδους τις αμοιβαίες ενέργειες και ότι θα καθιστούσε πιο δύσκολη μια εκεχειρία [στη Γάζα]», είπε σε δημοσιογράφους στις αρχές Σεπτεμβρίου.