Ενα βήμα πριν από τη Μεγάλη Παραίτηση...

Eνα αποκαρδιωτικό τοπίο στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης αποτυπώνει μεγάλη έρευνα της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ), αποτελώντας ένα δυνατό καμπανάκι... κινδύνου για τους εργοδότες-ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολείων, για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αλλά και για τους γονείς.

Μπορεί ο συγκεκριμένος χώρος να διάγει περίοδο παχιών αγελάδων μετά την ύφεση των μνημονιακών χρόνων, ωστόσο το ιδιωτικό σχολείο τού σήμερα, όπως αποτυπώνεται στην έρευνα, δεν είναι πλέον ελκυστικός τόπος εργασίας για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς: εντατικοποίηση και υπερεκμετάλλευση της εργασίας χωρίς οικονομικό αντίκρισμα, απλήρωτες υπερωρίες και απογευματινές δραστηριότητες, έλλειψη κινήτρων, αξιοκρατίας και εσωτερικής δημοκρατίας, χαμηλός βαθμός επαγγελματικής ικανοποίησης.

Το 68% των εκπαιδευτικών δηλώνει έτοιμο να αναζητήσει διέξοδο ως αναπληρωτής/τρια στη δημόσια εκπαίδευση και το 66% δηλώνει ανικανοποίητο από τη θητεία του/της στο ιδιωτικό σχολείο όπου διδάσκει.

Τάσεις φυγής

Αφορμή για την έρευνα, που διεξήχθη με τυχαία δεγματοληψία πανελλαδικά από τον Νοέμβριο του 2021 μέχρι τον Μάρτιο του 2022, με συμπλήρωση ανώνυμων ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων και με μεγάλο αριθμό δείγματος (συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 εκπαιδευτικοί και έγιναν αποδεκτές 815 πλήρεις και αξιόπιστες απαντήσεις), αποτέλεσε το ανησυχητικό φαινόμενο που αποκαλείται Big Quit (Μεγάλη Παραίτηση). Πρόκειται για μαζικές παραιτήσεις από την εργασία εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως νέων (συνήθως εκπρόσωποι των γενιών Millennials και Generation Z), επειδή δεν είναι ικανοποιημένοι με τις συνθήκες εργασίας τους τόσο για καθαρά οικονομικούς λόγους όσο και για λόγους «τοξικότητας» (bullying, mobbing, αδιαφάνεια, αναξιοκρατία και έλλειψη κινήτρων) στο περιβάλλον εργασίας.

Οπως προκύπτει, το φαινόμενο αυτό αρχίζει σταδιακά να κάνει την εμφάνισή του στην εγχώρια ιδιωτική εκπαίδευση, με εκατοντάδες ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς (ομάδα υψηλών προσόντων, καθώς 62% είναι κάτοχοι μεταπτυχιακών και 21% διδακτορικών) να αναζητούν άλλη επαγγελματική στέγη τα τελευταία χρόνια και τα ιδιωτικά σχολεία να αντιμετωπίζουν πλέον πρόβλημα εύρεσης ειδικοτήτων αιχμής (π.χ. καθηγητές πληροφορικής).

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 86% των εκπαιδευτικών αναφέρει πως δεν καταβάλλεται αμοιβή για το σύνολο των δραστηριοτήτων του/της στην εργασία. Προκύπτει ότι όχι μόνο δεν δίδονται κίνητρα για την εργασία των εκπαιδευτικών, αλλά δεν αμείβεται καν η νόμιμη εργασία.

Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί απασχολούνται σημαντικά πέραν του υποχρεωτικού 30ώρου σε ποικίλες δραστηριότητες, όπως: διαδικασία αξιολόγησης, open days, bazaars, προαιρετικές απογευματινές δράσεις, απογευματινές (διαδικτυακές) συνεδριάσεις συλλόγου, ενημερώσεις γονέων, γενικές υπηρεσίες τηλεκπαίδευσης σε ώρες εκτός σχολείου κ.ά. Σε συντριπτικό ποσοστό οι παραπάνω επιβαρύνσεις στον χρόνο εργασίας λαμβάνουν χώρα χωρίς την καταβολή της ανάλογης υπερωριακής απασχόλησης ή της νόμιμης αμοιβής (απογευματινές δραστηριότητες). Σημειώνεται πως ένας αριθμός εκπαιδευτικών, κυρίως νέων, είχε ενδοιασμούς στη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου (και πολλοί δεν το έκαναν) από φόβο μη διαρρεύσει με κάποιον τρόπο η συμμετοχή αυτή στη διοίκηση του σχολείου.

Οπως αναφέρει η ΟΙΕΛΕ, γίνεται αντιληπτό ότι «η απορρύθμιση της εποπτείας των ιδιωτικών σχολείων, ιδίως μετά την ψήφιση του Ν. 4713/2020 (νόμος Κεραμέως), έχει ενθαρρύνει μεγάλη μερίδα των ιδιοκτητών να παραβιάζουν την κείμενη εκπαιδευτική και εργατική νομοθεσία, εκμεταλλευόμενοι, συν τοις άλλοις, τη μειωμένη δυνατότητα ή ακόμη και την απροθυμία, σε κάποιες περιπτώσεις, Διευθύνσεων Εκπαίδευσης ή Επιθεωρήσεων Εργασίας να ασκήσουν τον εποπτικό τους ρόλο». Επιπλέον το ιδιωτικό σχολείο δεν φροντίζει την ενημέρωση των εκπαιδευτικών του για σημαντικές εξελίξεις που σχετίζονται άμεσα με το αντικείμενό τους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πάνω από το 80% των εκπαιδευτικών δήλωσαν ότι δεν είχαν καμία ενημέρωση από τα σχολεία τους για τα Νέα Προγράμματα Σπουδών.

Ενδεικτική ως προς το τι επιφυλάσσει το μέλλον στους εκπαιδευτικούς της δημόσιας εκπαίδευσης είναι η στάση έντονης αποδοκιμασίας της μεγάλης πλειονότητας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών σε πρόσφατα ψηφισμένες στην εκπαίδευση πρωτοβουλίες (διαδικασίες αξιολόγησης, εργαστήρια δεξιοτήτων), κυρίως διότι προκαλούν έναν αφόρητο όγκο επιπλέον εργασίας και γραφειοκρατίας, που βαίνει εις βάρος της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου που παρέχεται. Επιπλέον οι περισσότεροι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι δεν υπάρχει αξιοκρατία και εσωτερική δημοκρατία στο σχολείο όπου υπηρετούν (έλλειψη διαφάνειας στην επιλογή στελεχών, δυσλειτουργία Συλλόγου Διδασκόντων). Ενδεικτικά, το 62% θεωρούν πως η επιλογή στελεχών στο σχολείο τους δεν γίνεται με αντικειμενικά κριτήρια.

«Είναι τεράστιο και ενδεικτικό το ποσοστό όσων προτιμούν να φύγουν από το ιδιωτικό σχολείο για να γίνουν αναπληρωτές στο Δημόσιο, μια διαδικασία που έχει μεγάλη ανηφόρα από μόνη της. Οι ιδιοκτήτες-εργοδότες προφανώς θέλουν να αποστερήσουν από τους εκπαιδευτικούς το κοινωνικό λειτούργημα που επιτελούν» σχολίασε χθες κατά την παρουσίαση της έρευνας ο τέως υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου, θυμίζοντας την «εξαιρετικά προβληματική σχέση» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τον σύνδεσμο ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων («είχαν κάθε φορά μια λίστα αιτημάτων που την επόμενη μέρα την ακούγαμε από την τρόικα»).

«Το ίδιο αρνητικό κλίμα που καταγράφεται στα ιδιωτικά υπάρχει και στο δημόσιο σχολείο, παρότι δεν έχει αποτυπωθεί ακόμα ποσοτικά, με τους δημόσιους εκπαιδευτικούς να νιώθουν πως βρίσκονται σε πλήρη εγκατάλειψη» παρατήρησε ο Νίκος Τσούλιας (γραμματέας Παιδείας ΚΙΝ.ΑΛΛ.), κατηγορώντας την υπουργό Παιδείας -μεταξύ άλλων- πως δεν έχει διεξαγάγει μια έρευνα για τον εμφανώς αρνητικό αντίκτυπο της πανδημίας στα σχολεία...

Kώστας Ζαφειρόπουλος

Η Εφημερίδα των Συντακτών