Aπό τη μια η υπεραισιοδοξία κυβερνητικών στελεχών και η καταστροφολογία της αξιωματικής αντιπολίτευσης και από την άλλη άστοχες προβλέψεις και προβληματικά μοντέλα (κυρίως όσα βασίζονται στην καταγραφή των κρουσμάτων), έχουν προκαλέσει ερωτήματα στους πολίτες για το τι μέλλει γενέσθαι. Τα ερωτήματα επιτείνονται, προκαλώντας συχνά σύγχυση, λόγω και των πολλών παραγόντων που διαμορφώνουν ένα επιδημιολογικό σκηνικό συνεχώς μεταβαλλόμενο και δύσκολα προβλέψιμο.
Ο κορωνοϊός, εκτός από αόρατος εχθρός, είναι σε μεγάλο βαθμό και ένας άγνωστος εχθρός, κυρίως λόγω των συνεχών μεταλλάξεων, οι οποίες συχνά μάς επιφυλάσσουν δυσάρεστες εκπλήξεις, άλλοτε αυξάνοντας τη μολυσματικότητα και άλλοτε μειώνοντας την ανοσολογική μας ανταπόκριση, είτε πρόκειται για την ενεργητική ανοσία που προκαλούν τα εμβόλια είτε για την παθητική ή φυσική ανοσία που αποκτούν οι μολυσμένοι. Επίσης, όσες περισσότερες ευκαιρίες έχει ο ιός να μεταδίδεται, τόσο περισσότερο αυξάνουν οι πιθανότητες νέων μεταλλάξεων. Επιπλέον, οι νέες παραλλαγές Όμικρον του κορωνοϊού είναι πιο μεταδοτικές, όχι μόνο μεταξύ των ανεμβολίαστων, αλλά και μεταξύ των εμβολιασμένων, έστω σε μικρότερο βαθμό. Τέλος, όλο και πιο συχνά αναφέρονται περιστατικά επαναλοιμώξεων, και μάλιστα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Για όλους αυτούς τους λόγους, δεν μπορούν να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας, και πολύ περισσότερο διεθνώς. Μπορούν όμως να γίνουν εκτιμήσεις για πιθανά σενάρια, ανάλογα με την εξέλιξη τεσσάρων βασικών παραγόντων: των μελλοντικών μεταλλάξεων, του ρυθμού αύξησης των εμβολιασμών, της παραγωγής πιο αποτελεσματικών εμβολίων και της χρήσης νέων φαρμάκων. Τα επιμέρους σενάρια διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα ανάλογα με το ποσοστό των εμβολιασμένων, με την εφαρμογή μέτρων και με τον βαθμό συμμόρφωσης σε αυτά. Τα σενάρια που θα επικρατήσουν σε κάθε χώρα θα καθορίσουν το σενάριο της εξέλιξης της πανδημίας διεθνώς. Η αβεβαιότητα αυτή δεν αναιρεί τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις πως έχει αρχίσει η αποκλιμάκωση της πανδημίας. Παραμένουν όμως τα ερωτήματα ως προς τον ρυθμό της αποκλιμάκωσης (εάν θα είναι γρήγορη ή αργή) και ως προς το πότε θα απαλλαγεί η ανθρωπότητα από αυτόν τον εφιάλτη.
Ειδικά για τη χώρα μας, το πιο πιθανό σενάριο είναι αυτό της αργής αποκλιμάκωσης της πανδημίας, λόγω του υψηλού βαθμού ανεμβολίαστων, κυρίως στις μεγάλες ηλικίες, αλλά και λόγω των κριτηρίων (πρωτίστως οικονομικών) με βάση τα οποία αποφασίζεται η εφαρμογή ή η χαλάρωση των εκάστοτε μέτρων. Στις ηλικίες άνω των 60 ετών, που είναι οι πιο ευπαθείς για βαριά νόσηση, 300.000 άτομα παραμένουν ανεμβολίαστα, ενώ 250.000 έχουν κάνει μόνο την πρώτη δόση και 500.000 δεν έχουν κάνει την εξαιρετικά σημαντική τρίτη δόση. Αντίθετα σε αρκετές χώρες της δυτικής Ευρώπης έχει πλέον εμβολιαστεί το 100% του πληθυσμού στις μεγάλες ηλικίες.
Μόλις πρόσφατα εμβολιάσαμε το 70% του ενήλικα πληθυσμού. Τον στόχο αυτό ωστόσο, θα έπρεπε να τον είχαμε πετύχει στις αρχές Σεπτεμβρίου με την έγκαιρη επέκταση του υποχρεωτικού εμβολιασμού και με πιο περιοριστικά μέτρα για τους ανεμβολίαστους. Παρ΄ όλα αυτά, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την αποκλιμάκωση, έστω και σταδιακή και με τοπικές εξάρσεις, της πανδημίας, για μια καλύτερη άνοιξη και ένα ακόμα καλύτερο καλοκαίρι, αλλά για κανένα λόγο δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι η πανδημία τελείωσε ή τελειώνει.
Εκτός, όμως, από τον προβληματισμό για την εξέλιξη της πανδημίας διεθνώς και στην Ελλάδα, έντονος είναι ο προβληματισμός και για την εξέλιξη της σχετικά υψηλής θνησιμότητας (θάνατοι ανά πληθυσμό) στη χώρα μας. Πρώτα απ’ όλα, εάν όντως η αποκλιμάκωση των κρουσμάτων ξεκίνησε γύρω στις 10 Ιανουαρίου θα έπρεπε ο αριθμός των διασωληνωμένων ασθενών και των θανάτων να έχει αρχίσει να μειώνεται εδώ και περίπου δέκα μέρες, όπως συμβαίνει με τον αριθμό των διασωληνωμένων.
Ο δείκτης θνησιμότητας είναι στη χώρα μας διπλάσιος από τον μέσον όρο της ΕΕ και τριπλάσιος από τον αντίστοιχο δείκτη σε Γαλλία και Γερμανία. Τα πιθανά αίτια, που σχετίζονται με τον πιο γερασμένο πληθυσμό, με τα πιο χαμηλά ποσοστά εμβολιασμένων, με το εξουθενωμένο προσωπικό, με τα διαχρονικά προβλήματα των νοσοκομείων (παρά τη σημαντική ενίσχυση των ΜΕΘ σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους τα τελευταία δύο χρόνια), με τον υψηλό δείκτη ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων λόγω της κατάχρησης των αντιβιοτικών, αλλά και με την έλλειψη έγκαιρης και αποτελεσματικής εξωνοσοκομειακής περίθαλψης των νοσούντων εξαιτίας του ανεπαρκούς συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, δεν είναι άμεσα αντιμετωπίσιμα. Για τον λόγο αυτό, ο ρυθμός μείωσης των ημερήσιων θανάτων στη χώρα μας θα είναι πιο αργός απ’ ότι ο ρυθμός αποκλιμάκωσης της πανδημίας.
Σε κάθε περίπτωση, η όποια αισιοδοξία για την εξέλιξη της πανδημίας δεν πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό. Πολιτεία και πολίτες οφείλουν να είναι σε συνεχή εγρήγορση, προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν όλα τα πιθανά σενάρια.
Γιάννης Τούντας
Ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, ΕΚΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.