Το «μαύρο κουτί» της καταστροφής...

 

Το «μαύρο κουτί» της καταστροφής...

Οι αδυναμίες στον συντονισμό, η χρήση των εναέριων μέσων, το πρόβλημα των αναζωπυρώσεων...

Τι δεν έγινε σωστά στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών με αποτέλεσμα σπίτια, επιχειρήσεις και εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους και καλλιεργειών να γίνουν στάχτη; Αργησαν ή όχι τα εναέρια μέσα να επιχειρήσουν στη φωτιά της Βαρυμπόμπης; Αφέθηκε ή όχι στην τύχη της η Εύβοια για να σωθούν η Αττική και η Αρχαία Ολυμπία; Υπήρξε ή όχι σωστός συντονισμός της Πυροσβεστικής... με την αυτοδιοίκηση και τα δασαρχεία; Απευθύναμε τα ερωτήματα σε εν ενεργεία και πρώην στελέχη της Πυροσβεστικής, καθώς και σε αρμόδιους κυβερνητικούς αξιωματούχους, αναζητώντας απαντήσεις.

Ένα σημείο κριτικής σχετικά με τη διαχείριση της φωτιάς που εκδηλώθηκε το μεσημέρι της 3ης Αυγούστου στη Βαρυμπόμπη αφορά την απουσία –όπως καταγγέλλεται– εναέριας επιτήρησης. Για τις ημέρες που υπάρχει πολύ υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς (επίπεδο 4), προβλέπεται ότι πυροσβεστικά αεροσκάφη θα πραγματοποιούν εναέριες περιπολίες, ούτως ώστε να εντοπίσουν ή ακόμα και να «χτυπήσουν» τη φωτιά το συντομότερο δυνατόν. Πρόκειται για ζήτημα που απασχόλησε την έρευνα για την τραγωδία στο Μάτι, καθώς ούτε τότε η Πυροσβεστική και η Πολιτική Προστασία είχαν εφαρμόσει το συγκεκριμένο προληπτικό μέτρο. Σήμερα έμπειρα στελέχη της Πυροσβεστικής λένε ότι εάν είχε υπάρξει εναέρια επιτήρηση, ο χρόνος της πρώτης προσβολής θα ήταν μικρός και η εξέλιξη της πυρκαγιάς πολύ διαφορετική.

Η πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη (σ.σ. από την Πυροσβεστική δείχνουν ως υπεύθυνη τη ΔΕΗ) εκδηλώθηκε σε απόσταση αναπνοής από το στρατιωτικό αεροδρόμιο Τατοΐου, όπου σταθμεύουν πυροσβεστικά ελικόπτερα και αεροσκάφη. Το πρωί της 3ης Αυγούστου στο Τατόι βρίσκονταν τουλάχιστον δύο ελικόπτερα Ερικσον αλλά και δύο αεροσκάφη τύπου Air Tractors, ενώ εντός της εγκατάστασης υπάρχουν τέσσερις υδατοδεξαμενές για ανεφοδιασμό με νερό. Εάν η εκδήλωση της φωτιάς έγινε άμεσα αντιληπτή και ταυτόχρονα δόθηκε εντολή για απογείωση εναερίων μέσων, τα ελικόπτερα και τα αεροσκάφη από το Τατόι θα χρειάστηκαν τουλάχιστον 20 λεπτά έως ότου επιχειρήσουν στο μέτωπο.

Σε αυτό το διάστημα, πάντως, η πυρκαγιά είχε προλάβει να «απλώσει», όπως λένε τα στελέχη της Πυροσβεστικής και οι από αέρος ρίψεις νερού δεν έφεραν αποτέλεσμα. «Εκείνη την ημέρα στην Αττική είχαμε διαθέσιμα 4 Ερικσον και τα Καναντέρ 415. Δεν μπόρεσαν όμως να κάνουν τίποτα, η φωτιά ήταν μη αντιμετωπίσιμη λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της ξηρασίας» δήλωσε στην «Κ» υψηλόβαθμος αξιωματικός της Πυροσβεστικής. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές ενημέρωσης, πάντως, μεσολάβησαν όχι 20 λεπτά που είναι ο μίνιμουμ χρόνος ανταπόκρισης, αλλά 44 λεπτά έως ότου γίνουν οι πρώτες ρίψεις νερού από αέρος στο μέτωπο.  

Η πορεία των γεγονότων καθορίστηκε από κάτι ακόμα: δύο εικοσιτετράωρα μετά την έναρξη της πυρκαγιάς στην Ανω Βαρυμπόμπη και ενώ στο μεταξύ οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής είχαν καταφέρει να περιορίσουν το μέτωπο, η πυρκαγιά αναζωπυρώθηκε. Το αποτέλεσμα; Πολλές δυνάμεις έμειναν καθηλωμένες στην Αττική και έτσι η δυνατότητα του μηχανισμού να ανασχέσει τα υπόλοιπα πύρινα μέτωπα περιορίστηκε σημαντικά.

Σε ένα από τα έκτακτα ανακοινωθέντα, ο υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς μίλησε για «νέα πυρκαγιά» στη Βαρυμπόμπη, ωστόσο αποτελεί κοινό τόπο στην Πυροσβεστική ότι «η φωτιά δεν φυλάχθηκε σωστά, με αποτέλεσμα να ξαναφουντώσει και εντέλει να χαθεί εκ νέου ο έλεγχός της». Αριστα ενημερωμένη πηγή δήλωσε στην «Κ» ότι σε κοντινή απόσταση από το σημείο της αναζωπύρωσης υπήρχαν πυροσβεστικές δυνάμεις (μεταξύ αυτών και μέλη ξένης αποστολής), που όμως λόγω της έντασης της φωτιάς δεν μπόρεσαν να τη συγκρατήσουν.  

Κάτοικοι και στελέχη της αυτοδιοίκησης στην Εύβοια καταγγέλλουν ότι από την πρώτη στιγμή μετά την έναρξη της φωτιάς στη Λίμνη, την περασμένη Τρίτη, δεν υπήρξε κινητοποίηση, καθώς επελέγη να δοθεί βάρος στα μέτωπα της Αττικής και εν συνεχεία της Αρχαίας Ολυμπίας. «Δεν αξιολόγησαν σωστά τον κίνδυνο η Πυροσβεστική και η Πολιτική Προστασία» τόνισε στην «Κ» ο αντιπεριφερειάρχης Εύβοιας Γιώργος Κελαϊδίτης. «Η προσοχή έπεσε στη Βαρυμπόμπη με συνέπεια επί τέσσερις ημέρες να μην υπάρχει εναέρια υποστήριξη». Αλλά και στο έδαφος, λέει ο κ. Κελαϊδίτης, οι υδροφόρες της Πυροσβεστικής δεν ξεπερνούσαν τις 50 σε ένα μέτωπο δεκάδων χιλιομέτρων που εκτεινόταν στους Δήμους Μαντουδίου και Ιστιαίας.

Σε παρόμοιες αναφορές προχωρούν στελέχη της αυτοδιοίκησης σε Πύργο, Μεσσηνία αλλά και Αν. Μάνη. «Στην Αττική, η φωτιά απειλούσε σπίτια και επιχειρήσεις. Ηταν επομένως λογικό να ρίξουμε αρχικά το βάρος εκεί», ανταπάντησε αρμόδιος κυβερνητικός αξιωματούχος. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στις κρίσιμες συσκέψεις επικράτησε η άποψη ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία κρίσιμων υποδομών που βρίσκονται στην Αττική. Αξιωματικός της Πυροσβεστικής πρόσθεσε κάτι ακόμα: «Χθες στείλαμε όλα τα εναέρια μέσα στην Εύβοια αλλά λόγω του καπνού δεν μπορούσε να επιχειρήσει κανένα. Ούτε καν το συντονιστικό της Πυροσβεστικής που πετάει στα 2.000 πόδια».

Η Ελλάδα έχει μισθώσει φέτος 31 ελικόπτερα και αεροσκάφη. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό των τελευταίων ετών, αυξάνοντας το κόστος κατά 19%. Το κόστος εγκατάστασής τους υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 50 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, η Πολιτική Προστασία προτίθεται να προχωρήσει στην προμήθεια οκτώ νέων Καναντέρ, 36 αεροσκαφών τύπου Air Tractors αλλά και ελικοπτέρων Ερικσον. «Ποια άλλη χώρα έχει στον στόλο της 10 Ερικσον;» διερωτήθηκε κυβερνητικός αξιωματούχος, υπεραμυνόμενος του σχεδιασμού για την αντιπυρική θωράκιση της χώρας. Τι γίνεται όμως στο έδαφος; «Εχετε πολλά αεροπλάνα και ελικόπτερα αλλά όχι τα μέσα για να επιχειρήσουν οι επίγειες δυνάμεις μέσα στο δάσος», δήλωσε στην «Κ» ένας από τους Γάλλους δασοκομάντος που βρίσκονται από την Πέμπτη στις Αφίδνες.

Παραφωνίες

Κάποιες παραφωνίες εντοπίζονται σε θέματα συντονισμού Πυροσβεστικής – Πολιτικής Προστασίας και αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα με τον απόστρατο αντιστράτηγο της Πυροσβεστικής Α. Γκουρμπάτση, ενώ σύμφωνα με τα σχέδια της Πολιτικής Προστασίας οι καθαρισμοί των δασών οφείλουν να έχουν ολοκληρωθεί έως το αργότερο στις 31 Απριλίου, φέτος με αφορμή την πρόσφατη πυρκαγιά στη Σταμάτα έγινε γνωστό ότι στον Δήμο Διονύσου είχε δοθεί παράταση έως τις 17 Ιουλίου για την απομάκρυνση των κομμένων κλαδιών και πεσμένων δένδρων από την κακοκαιρία του χειμώνα «Μήδεια». Στην Ιπποκράτειο Πολιτεία, τη μία από τις 18 περιοχές της Αττικής για τις οποίες φέτος υπήρξε ειδική μέριμνα για την ενίσχυση της πυροπροστασίας, ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Κ. Κραββαρίτης περιέγραψε στην «Κ» ότι τη στιγμή της φωτιάς «οι πυροσβεστικοί κρουνοί δεν είχαν νερό».

Αρκετοί, τέλος, είναι αυτοί που θέτουν ερωτήματα για τα όσα συνέβησαν αναφορικά με τον συντονισμό των επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής. Αναφέρουν ως παράδειγμα ότι ενώ αρχικά στον υπαρχηγό επιχειρήσεων Ιάκωβο Κλεφτοσπύρο ανετέθη ο συντονισμός της επιχείρησης στην Εύβοια, στη συνέχεια του ζητήθηκε να αναλάβει τον συντονισμό όλων των επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής, ενώ ο αρχηγός του σώματος, Στέφανος Κολοκούρης, παρέμεινε υπεύθυνος για το μέτωπο της Βαρυμπόμπης. 

Ερευνα για σχέδιο εμπρησμών

Ερευνα για οργανωμένο σχέδιο εμπρησμών με κεντρικό σχεδιασμό διέταξε χθες ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλειος Πλιώτας, προσδίδοντας νέα διάσταση στις αιτίες των καταστροφικών πυρκαγιών που αφάνισαν δάση, περιουσίες, καλλιέργειες, προκαλώντας πρωτοφανή οικολογική καταστροφή. Η έρευνα με την αυτονόητη σημασία της θα γίνει από ανώτατους εισαγγελείς παράλληλα και ανεξάρτητα από τις εισαγγελικές έρευνες για τους εμπρησμούς. «Ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός πυρκαγιών, ασυνήθους έντασης και έκτασης, που εκδηλώθηκαν κατά τις τελευταίες ημέρες, με συνέπεια να προκληθούν ανυπολόγιστες ζημίες στο φυσικό περιβάλλον (και ιδίως στον δασικό πλούτο της χώρας), σε κτίρια, εγκαταστάσεις, σε αγροτικές εκτάσεις και καλλιέργειες και σε τουριστικές υποδομές, με κίνδυνο μάλιστα για τη ζωή μεγάλου αριθμού συνανθρώπων μας, καθώς και ο “συγχρονισμός” στην εκδήλωσή τους, δημιουργούν εύλογες υπόνοιες για σκόπιμη οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα και όχι μόνο για απλό, τυχαίο φαινόμενο σύμπτωσης περιστατικών αμελούς συμπεριφοράς», αναφέρει το εισαγγελικό έγγραφο για την αναβαθμισμένη έρευνα. 

Γιάννης Σουλιώτης

Καθημερινή