Ασφαλιστικό: Η ακτινογραφία μέσα από 13 Ερωτήσεις-Απαντήσεις

 

 Θα επιχειρήσουμε μέσα από 13 Ερωτήσεις-Απαντήσεις να δούμε τα τυχόν προβλήματα, τις προοπτικές των νέων, αλλά και τις απώλειες που θα έχουν οι ήδη συνταξιούχοι.

Αμέσως μετά το εργασιακό και την 10ωρη ημερήσια εργασία, η κυβέρνηση σπεύδει να φέρει και την ιδιωτικοποίηση των επικουρικών συντάξεων. Και όπως με τον χρόνο εργασίας έλεγε ότι οι εργαζόμενοι «θα ορίζουν το ωράριό τους», τώρα ισχυρίζεται «γιατί οι νέοι να εισφέρουν για τις αποδοχές της προηγούμενης γενιάς και να μην πληρώνουν για τις δικές τους συντάξεις;».

Πέραν του κοινωνικού αυτοματισμού που επιχειρείται κατ αυτόν τον τρόπο να πυροδοτηθεί, θα επιχειρήσουμε μέσα από 13 Ερωτήσεις-Απάντησης να δούμε το νέο σάστισμα, τα τυχόν προβλήματα του παλιού, τις προοπτικές των νέων, αλλά και τις απώλειες που θα έχουν οι ήδη συνταξιούχοι και όσοι έχουν ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

1.Ερώτηση: Τι σημαίνει το νέο Ασφαλιστικό για τους νέους και τους ανέργους;

Απάντηση: Από 1/1/2022 όσοι θα μπαίνουν στην αγορά εργασίας, ανεξάρτητος ηλικίας, θα ασφαλίζονται στο νέο κεφαλαιοποιητικό (ιδιωτικό) σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Επίσης, από την ίδια ημερομηνία όποιος είναι κάτω των 35 ετών (σ.σ. οι γεννηθέντες μετά το 1987) θα μπορούν να επιλέξουν το νέο σύστημα.

2.Ερ.: Τι εισφορές θα κληρώνουν οι ασφαλισμένοι;

Απ.: Μέχρι 31/5/2022 οι εισφορές θα είναι 6,5% (3,25% οι μισθωτοί του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα και αντίστοιχο ποσοστό οι επιχειρήσεις επί του ονομαστικού (μεικτού) μισθού. Από 1/6/22 και μετά το εν λόγω ποσοστό θα πέσει στο 3%+3% αντιστοίχως. Τα ίδια ποσοστά (θα) ισχύουν και στο δημόσιο επικουρικό σύστημα (ΕΤΕΑΕΠ).
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν επικουρικό ταμείο (Δικηγόροι, Μηχανικοί, αρτοποιοί, βενζινοπώλες κ.α.) θα μπορούν να επιλέγουν ανάμεσα από τρεις ασφαλιστικές κλάσεις και να πληρώνουν 42, 51 ή 61 ευρώ το μήνα (όπως άλλωστε ισχύει σήμερα και για το ΕΤΕΑΕΠ).

3.Ερ.:Τι σύνταξη θα αποδίδει το νέο σύστημα;

Απ.: Εξαρτάται από τις τοποθετήσεις, αποδόσεις της οικονομίας και των χρηματιστηρίων. Στο σημερινό δημόσιο σύστημα, ουσιαστικά ο απασχολούμενος επένδυε στην οικονομία στο σύνολό της και στην εγγύηση του κράτους. Αν η οικονομία, συνολικά, πάει καλύτερα και δημιουργηθούν περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, θα στηριχτεί το δήμιο ασφαλιστικό. Αντιθέτως, με το υπό εξέταση νέο κεφαλαιοποιητικό ο εργαζόμενος βρίσκεται αντιμέτωπος με τον… καθρέφτη του. Η σύνταξή του μετά από 30 ή 40 χρόνια θα εξαρτιέται από τις αποδόσεις της επένδυσης που ο ίδιος θα έχει επιλέξει, από την διάρκεια της εργασίας του ή την ανεργία, από τους βίαιους οικονομικούς κύκλους (π.χ. χρηματιστηριακή κρίση) ή την κατάρρευση τραπεζών και επενδυτικών οίκων Enron, Lehman Brothers κ.α.).

4.Ερ.:Σε σχέση με το ισχύον σύστημα, ποιο αποδίδει καλύτερα;

Απ.: Το υφιστάμενο στηρίζεται στο γεγονός ότι περισσότεροι εργαζόμενοι εισφέρουν για λιγότερους συνταξιούχος (π.χ. αναλογία 1,4:1 σήμερα, αν και ένα άριστο σύστημα θέλει μια σχέση 3:1). Υπό αυτή την έννοια αποδίδει καλύτερα ένα πιο «συντηρητικό» όπως, εξάλλου, θα πρέπει να είναι να ασφαλιστικό ταμείο (το οποίο επενδύει με σχετική ασφάλεια τις αποταμιεύσεις των απασχολουμένων). Επίσης το υφιστάμενο είναι πιο αλληλέγγυο στις περιπτώσεις ανεργίας, συντάξεων χηρείας ή αναπηρικών συντάξεων.

Το κεφαλαιοποιητικό σύστηνα επενδύει στις «αγορές» (χρηματιστήρια, «ιπτάμενα»-επιθετικά fund και επιστρέφει κέρδη και κεφάλαια (μείον περίπου 13% που θα παρακρατηθεί ως έξοδα διαχείρισης).

5.Ερ.: Ποιος θα διαχειρίζεται τις ασφαλιστικές εισφορές στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα;

Απ.: Ιδιώτες διαχειριστές, πιστοποιημένοι από την Τράπεζα της Ελλάδας με ελεύθερη επιλογή από τον ασφαλισμένο. Πιθανότατα να υπάρχει και πρόβλεψη για εγγυητικό κεφάλαιο (αντασφάλιση) προκειμένου όταν υπάρχουν «ατυχίες», ζημίες κ.λπ. να μην χάνεται το κεφάλαιο (αποταμιεύσεις).

6.Ερ.: Είναι καλύτερες με το παλαιό σύστημα οι συντάξεις;

Απ.: Στο νέο σύστημα ο ασφαλισμένος ρισκάρει με τις αποδόσεις που θα «φέρουν» οι επενδυτικές του επιλογές, ενώ το υφιστάμενο στηρίζεται στο -όσο το δυνατόν- μεγαλύτερο πλήθος νέων εργαζομένων που θα εισφέρουν στο σύστημα. Χωρίς και από το υφιστάμενο σύστημα να αποκλείονται οι επενδύσεις (κυρίως κρατικά ομόλογα, αλλά και μετοχές), αλλά πάντα με πιο «συντηρητικό»-ασφαλή τρόπο. Κατά συνέπεια, με το υφιστάμενα σύστημα είναι σταθερές οι εισφορές και εγγυημένες οι αποδόσεις, ενώ με το κεφαλαιοποιητικό, εγγυημένες οι πληρωμές, αλλά αβέβαιες οι πληρωμές.

7.Ερ.:Τι εγγυάται το κράτος;

Απ.: Ότι ο ασφαλισμένος θα πάρει πίσω, μετά από 30 ή 40 χρόνια, τις εισφορές του. Ενώ για τις περιπτώσεις συντάξεων χηρείας ή αναπηρικές, ωσάν να υπήρχε 15ετής, τουλάχιστον, ασφάλιση.

8. Ερ.: Το υπάρχον σύστημα ήταν βιώσιμο;

Απ.: Το δημόσιο επικουρικό ΕΤΕΑΕΠ «μπαίνει μέσα» περί τα 500 εκ. το χρόνο και αυτό το ποσό καλύπτει από τα αποθεματικά του. Αυτό οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες, συγκριτικά, συντάξεις που συνεχίζουν να λαμβάνουν οι παλιότεροι συνταξιούχοι. Συντάξεις που οφειλόταν, κατά κύριο λόγο, σε κοινωνικούς πόρους, όπως των βενζινοπωλών, ναυτικών πρακτόρων κ.α. Πάντως, χρονιά με την χρονιά αυξάνονται τα έτη ασφάλισης και η ηλικία συνταξιοδότηση, ενώ βαίνουν μειούμενες οι συντάξεις. Με τις υπάρχουσες αναλογιστικές μελέτες το ΕΤΕΑΠ είναι βιώσιμό. Αν δε αυξηθεί και η απασχόληση, κυρίως όμως οι συνολικές ώρες εργασίας (περισσότερες θέσεις με 8ωρο), όντως το σύστημα είναι ανταποδοτικό, βιώσιμο και εξασφαλίζει σταθερότητα και κοινωνική συνοχή (ασφάλεια).

Σήμερα η μέση σύνταξη του ΕΤΕΑΕΠ με 32 χρόνια ασφάλισης είναι 170 ευρώ που για να την λάβει κάποιος με το νέο σύστημα θα πρέπει να παίρνει μισθό (και να πληρώνει αντίστοιχες εισφορές 6%), 1.400 € για 40 χρόνια…

9.Ερ.:Τι θα γίνει με τις αποδοχές των ήδη συνταξιούχων και τις συνταξιοδοτικές προσδοκίες των «παλαιών» εργαζομένων;

Απ.: Εδώ είναι το μείζον πρόβλημα. Από το 2022 τα ελλείμματα του ΕΤΕΑΕΠ θα αυξάνονται καθώς συνεχώς θα μειώνονται οι εισφορές. Οι νέοι θα καταθέτουν τις εισφορές τους σε ατομικούς λογαριασμούς και τα χρήματα θα επενδύονται. Δεν θα κατευθύνονται για τις συντάξεις της προηγούμενης γενιάς (διαγενεακή αλληλεγγύη). Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 το ταμειακό κενό θα είναι άνω των 60 δις ευρώ. Και αυτά τα χρήματα είτε θα τα πληρώσουν οι (λοιποί) φορολογούμενοι (κρατική επιδότηση), πράγμα εξαιρετικά δύσκολο με δεδομένο το υψηλό δημόσιο χρέος, τα κρατικά ελλείμματα και την υποχρέωση -έναντι των δανειστών- να έχουμε πλεονάσματα (ώστε να πληρώνονται οι τόκοι και να μην αυξάνεται το χρέος), είτε θα (περι)κοπούν οι συντάξεις. Το δεύτερο θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο…

10.Ερ.: Από πότε θα αρχίσουν τα προβλήματα;

Απ.: Από το 2025 και μετά, όταν θα ρευστοποιηθούν και τα τελευταία αποθεματικά του ΕΤΕΑΕΠ και ο προϋπολογισμός (σ.σ. ειδικά εκείνη τη χρονιά), όχι μόνο δεν θα μπορεί να στηρίξει τις επικουρικές συντάξεις, αλλά θα πρέπει να παρουσιάσει πλεόνασμα 3,7% του ΑΕΠ, σχεδόν 7 δις ευρώ σε ετήσια βάση, από έλλειμμα 12,5 δις το 2020 και φέτος!

11.Ερ.: Τότε, ποιος είναι ο στόχος αυτού του σχεδίου;

Απ.: Να συγκεντρωθούν 50-60 δις μέχρι το 2050 που θα επενδυθούν στην οικονομία (άντληση κεφαλαίων από το χρηματιστήριο, συμμετοχές, τραπεζικός δανεισμός κ.α.) Και αυτά τα χρήματα θα εξευρεθούν από τους ήδη συνταξιούχους καθώς και από όσους (απασχολούμενους) προσδοκούν να περούν σύνταξη (ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα). Εξάλλου, ήδη από τις αρχές του 2016 το τότε σχέδιο ΣΥΡΙΖΑ (Κατρούγαλος)-Τρόικας ήταν η συγχώνευση της επικουρικής στην κύρια σύνταξη. Το σχέδιο ναυάγησε μετά τις κοινωνικές αντιδράσεις. Πριν 15 μίνες η κυβέρνηση της ΝΔ επανήλθε και αποφάσισε την… ηλεκτρονική συγχώνευση ΕΦΚΑ-ΕΤΕΑΕΠ υπό τον τίτλοι «e-ΕΦΚΑ» και την κοινή καταβολή των συντάξεων. Έτσι ώστε όταν γίνουν οι (μελλοντικές) περικοπές λόγω αλειμμάτων του επικουρικού, αυτές να διαχέονται μεταξύ κύριας και επικουρικής σύνταξης…

12.Ερ.: Τουλάχιστον θα πιάσουν τόπο αυτά τα χρήματα;

Απ.: Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι καλούνται και πάλι οι συνταξιούχοι να πληρώσουν για την σωτηρία (σ.σ. τώρα ανάπτυξη;) της οικονομίας. Το δευτέρα, και πιο σημαντικό, είναι ότι οι ιδιώτες διαχειριστές προκείμενοι να έχουν καλύτερες αποδώσεις με τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσει θα επιλέγουν χρηματιστήρια και ομόλογα του εξωτερικού. Άρα, τα κεφάλαια θα πάνε έξω και όχι για την (εγχώρια) ανάπτυξη…

13.Ερ.:Τότε, ποια είναι η «γεύση» που αυτό το σύστημα αφήνει στους νέους;

Απ.: Οι νέοι θέλουν εργασία, ευκαιρίες, επιδοτήσεις, κίνητρα, χαμηλότοκα δάνεια, προοπτική, ενώ η κυβέρνηση και ο κ. Χατζηδάκης τους ταΐζει 3ήμερες εκδρομές (με την 10ωρη καθημερινή εργασία Δευτέρα με Πέμπτη) και ο κ.Τσακλόγλου τους τάζει μετά από 40 χρόνια… συντάξεις. Δυστυχώς, τα κεφάλαια αυτά που θα συγκεντρωθούν θα φάγουν στο το εξωτερικό στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων και προσώπων. Και αφού δεν θα υπάρξει ανάπτυξη και απασχόληση στην Ελλάδα, ακολούθως θα φύγουν και οι (υπόλοιποι) Έλληνες….