EastMed : Τα στοιχεία, οι μελέτες, οι προοπτικές και τα μηνύματα της συμφωνίας

Η υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου EastMed αποτελεί από το απόγευμα της Πέμπτης γεγονός, μετουσιώνοντας ένας από τους χειρότερους εφιάλτες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που απομονωμένος από τη διεθνή κοινότητα, απειλεί θεούς και δαίμονες.

Η ιδέα ή το όραμα του EastMed, δηλαδή του αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέσει τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου –χωρίς να αποκλείονται στο μέλλον και κοιτάσματα του Λιβάνου ή και της Συρίας με βάση την αρχική ιδέα– μπήκε στο τραπέζι στο τέλος του 2011, μετά τις δύο σημαντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων, του «Λεβιάθαν» στο Ισραήλ και του «Αφροδίτη» στην Κύπρο. Οι πρώτες αναφορές προήλθαν από την κοινοπραξία της ελλαδικής ΔΕΠΑ και της Ιταλικής EDISON, που αργότερα ανέλαβε και τις μελέτες για το έργο.

Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του ο «Φιλελεύθερος» της Κύπρου, τόσο στην Κύπρο όσο και στο Ισραήλ –που είχε ήδη προχωρήσει για ανάπτυξη σειράς μικρότερων κοασμάτων που ανακαλύφθηκαν προηγουμένως– το σχέδιο EastMed, αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία, σε ορισμένες περιπτώσεις και με χλευασμό, αφού θεωρήθηκε ως άπιαστο όνειρο για τεχνικούς και οικονομικούς λόγους.

Ωστόσο, το αμέσως επόμενο διάστημα, το σχέδιο για τον EastMed, υιοθετήθηκε ένθερμα και από το Ισραήλ και από την Κύπρο και από την Ελλάδα, ακολούθησε το 2014 η κατ’ αρχήν αποδοχή του έργου ως πιθανότητα εφοδιασμού της Ευρώπης από την ΕΕ και αργότερα η πλήρης στήριξη στη μελέτη των τεχνικών και οικονομικών δυνατοτήτων υλοποίησής του. Η τριμερής συνεργασία Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας που αναπτύχθηκε, αποτέλεσε και τον καταλύτη προώθησης του EastMed τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Οι κατ’ αρχήν μελέτες, που έγιναν με σημαντική συγχρηματοδότηση από πλευράς ΕΕ που έγινε σε δύο στάδια μέχρι τώρα, έδειξαν ότι ο αγωγός, που θα είναι ουσιαστικά ο μεγαλύτερος υποθαλάσσιος φυσικού αερίου στον κόσμο, είναι και τεχνικά εφικτός και εμπορικά βιώσιμος.

Διεθνής υποστήριξη

Ακολούθησε, σε πολιτικό επίπεδο η ενεργός υποστήριξη από την Ιταλία και τις ΗΠΑ. Αυτή η θέση των ΗΠΑ ενισχύθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών, τη συμμετοχή του Μάικ Πομπέο στην τριμερή συνεδρίαση της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ τον περασμένο Μάρτιο στην Ιερουσαλήμ, ενώ η παρουσία Πρέσβεων της Ιταλίας στις τριμερείς συναντήσεις σε επίπεδα υπουργών Ενέργειας και κρατικών ηγετών, επιβεβαιώνει το άμεσο ενδιαφέρον και εμπλοκή της Ιταλίας.

Τα οφέλη

Οι μελέτες έδειξαν ότι, ο EastMed, θα μεταφέρει αρχικά 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως –ποσότητες που θα διπλασιαστούν σταδιακά- κατά μήκος αγωγού μήκους 1.872 χλμ., εκ των οποίων 1.335 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. περίπου χερσαίο, μέσω υπεραγωγών και υποθαλάσσιων αγωγών σε ολόκληρη την Κύπρο και την Ελλάδα για να φτάσει στα τερματικά διασύνδεσης στην Ιταλία.

Για το Ισραήλ και την Κύπρο, τα σημαντικότερα οφέλη θα είναι ότι θα έχουν πρόσβαση σε ακόμα μια τεράστια αγορά φυσικού αερίου, κάτι που αυξάνει το ενδιαφέρον των διεθνών κολοσσών για έρευνες και ανακαλύψεις, πέραν των γεωπολιτικών ωφελημάτων. Η Ελλάδα, κερδίζει ρόλο-κλειδί στις εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά παράλληλα, δεν θα είναι αμελητέα και τα κέρδη από τα δικαιώματα διέλευσης του φυσικού αερίου.

Σύμφωνα πάντα με τον «Φιλελεύθερο της Κύπρου», ταυτόχρονα, Ελλάδα και Ιταλία, μέσω σημαντικών τους οικονομικών φορέων, έχουν εμπλακεί ήδη στο σχέδιο του EastMed, ενώ και το Ισραήλ ενδιαφέρεται μέσω του οικονομικού φορέα που είναι ο κυρίαρχος στις υποδομές αγωγών της χώρας, να μπει άμεσα στην κοινοπραξία του EastMed.

Συγκεκριμένα, το Ισραήλ πέραν της διοχέτευσης φυσικού αερίου από Ισραηλινά κοιτάσματα –όπως το «Λεβιάθαν» αλλά και από την Energean με βάση τη συμφωνία που υπογράφτηκε χθες- με τον αγωγό EastMed για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Κύπρου και Ελλάδας προς Ιταλία και Ευρώπη, προωθεί και την άμεση συμμετοχή στην κατασκευή του αγωγού.

Αυτό, με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, αναμένεται να γίνει μέσω της κρατικής INGL (Israel Natural Gas Lines). Πρόκειται για τον κυριότερο και μεγαλύτερο οργανισμό αγωγών φυσικού αερίου του Ισραήλ, που είναι κρατικός και υπό μελέτη είναι το ενδεχόμενο να συμμετάσχει άμεσα –δηλαδή και μετοχικά– στον EastMed.

Η είσοδος κρατικού φορέα του Ισραήλ, ενισχύει και την ασφάλεια του EastMed, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει την οικονομική ασφάλεια για συμμετοχή κεφαλαίων. Να σημειωθεί ότι, ανάλογο ενδιαφέρον υπάρχει και από αμερικανικούς, αλλά και ευρωπαϊκούς κολοσσούς.

Τα μηνύματα…

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης και οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και του Ισραήλ, Κυριάκος Μητσοτάκης και Μπέντζαμιν Νετανιάχου ήταν παρόντες στην τελετή, κατά την οποία οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών, Κωστής Χατζηδάκης, Yuval Steinitz και Γιώργος Λακκοτρύπης υπέγραψαν τη συμφωνία.

Στη συνάντηση του έλληνα πρωθυπουργού με τον Ισραηλινό ομόλογό του επιβεβαιώθηκε η ολοένα και στενότερη σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ και συζητήθηκε η εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας σε πολλά μέτωπα, όπως η αμυντική βιομηχανία, οι επενδυτικές ροές και ο τουρισμός. Το πλέον σημαντικό είναι ότι το σχέδιο έχει και την θερμή υποστήριξη του αμερικανικού παράγοντα, αφού η Ουάσιγκτον θεωρεί κρίσιμο η Ευρώπη να σταματήσει να εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία, ώστε να μην είναι και πολιτικά ευάλωτη.

Τη στήριξη των ΗΠΑ στον αγωγό EastMed, μέσω της συμμετοχής της στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, επανέλαβε με ανάρτησή του στο Twitter και ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ, σημειώνοντας την πολιτική και διπλωματική σημασία της συμφωνίας. Η τοποθέτηση του Τζέφρι Πάιατ αποτελεί μια έμμεση απάντηση στις σημερινές ανακοινώσεις της Τουρκίας για την υπογραφή της συμφωνίας EastMed.

Είχε προηγηθεί δήλωση υποστήριξης και από τον εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Ελπίζουμε ότι οι υπεράκτιοι πόροι της Κύπρου θα αναπτυχθούν προς όφελος των Κυπρίων. Υποστηρίζουμε τα ποικίλα, εμπορικά βιώσιμα μέσα για να προωθήσουμε την αγορά των υπεράκτιων πόρων της Κύπρου. Εξακολουθούμε να έχουμε ανησυχίες για τις προκλήσεις της Τουρκίας στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των παράνομων γεωτρήσεων στα χωρικά ύδατα της Κύπρου, καθώς και της πρόσφατης συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης».

Ο αγωγός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις ΗΠΑ, καθώς στην περίπτωση που καταρρεύσει οριστικά η αμερικανοτουρκική σχέση, ο άξονας αυτός θα μπορούσε να υποκαταστήσει γεωστρατηγικά τον ρόλο της Τουρκίας. Είναι, λοιπόν, λογικό να είναι ιδιαίτερα ενοχλημένος ο Ταγίπ Ερντογάν. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Χαμί Ακσόι δήλωσε χθες ότι κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για τους φυσικούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποτύχει. «Ο πιο οικονομικός και ασφαλής δρόμος για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο και η διανομή τους στις καταναλωτικές αγορές στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, είναι η Τουρκία», υπογράμμισε ο Ακσόι.

Η χθεσινή τελετή αποδείχθηκε υπερκομματική, καθώς μετά από πρωτοβουλία του ίδιου του πρωθυπουργού έδωσαν το παρών στην τελετή προκάτοχοι του υπουργού Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, οι Γιάννης Μανιάτης, Πάνος Σκουρλέτης και Γιώργος Σταθάκης, σε μια κίνηση αναγνώρισης του ρόλου τους στην προώθηση του έργου.