Νέος εκλογικός νόμος: Τα τέσσερα σχέδια που μελετά το Μαξίμου

Με έτοιμα προσχέδια η κυβέρνηση ετοιμάζεται για την αλλαγή του εκλογικού νόμου (για εξασφάλιση της κυβερνησιμότητας, σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη), ενώ ταχείς ρυθμοί καταγράφονται και στο «μέτωπο» της Συνταγματικής Αναθεώρησης. Για την κυβέρνηση της ΝΔ, βασική αρχή είναι η κατάργηση της απλής αναλογικής και ήδη στο τραπέζι υπάρχουν 3+1 σχέδια - μια διαδικασία που ανέλαβε το «δίδυμο» Τάκη Θεοδωρικάκου και Θοδωρή Λιβάνιου, υπουργού και υφυπουργού Εσωτερικών αντίστοιχα. Μάλιστα ο Λιβάνιος, αρμόδιος για θέματα αυτοδιοίκησης και εκλογών, δεν πλέει σε άγνωστα νερά καθώς έχει διατελέσει ειδικός σύμβουλος του Γιάννη Ραγκούση (το 2010) και έχει εργαστεί στην προετοιμασία για την εφαρμογή του «Καλλικράτη», ενώ ήταν γενικός γραμματέας στο Διοικητικής Μεταρρύθμισης επί υπουργίας Μητσοτάκη.

Φαίνεται, πάντως, πως η διαδικασία της Αναθεώρησης που ξεκινά τον Σεπτέμβριο με στόχο να έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους, θα μπορούσε να ανοίξει «παράθυρο» αλλαγής του εκλογικού νόμου με 180 βουλευτές και όχι με τους 200 που απαιτούνται σήμερα. Και αυτό γιατί ανάμεσα στις διατάξεις που θα φτάσουν στη Βουλή με μικρή πλειοψηφία (άρα απαιτούν τώρα 180 βουλευτές) είναι το άρθρο 54, η τροποποίηση του οποίου ίσως άλλαζε τα δεδομένα, μειώνοντας την πλειοψηφία των 2/3 που απαιτεί σήμερα το Σύνταγμα. Κυβερνητική πηγή σχολιάζει στα «ΝΕΑ» ότι προς το παρόν δεν υπάρχει απόφαση για τέτοια «αξιοποίηση» της αναθεωρητέας διάταξης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρόκειται για πιθανότητα που μπορεί να βρεθεί στις κυβερνητικές επιλογές.

Τα σχέδια

Αυτό που εξετάζεται λεπτομερώς είναι σε ποιο από τα τέσσερα σχέδια θα βασιστεί ο νέος εκλογικός νόμος:

1. Ψηλά στις προτιμήσεις  βρίσκεται το σενάριο υιοθέτησης - με παραλλαγές - του γερμανικού μοντέλου. Αν αυτό προκριθεί τελικά, θα αποτελέσει μεταρρύθμιση με εντελώς νέους όρους στο πολιτικό σκηνικό καθώς πρόκειται για μεικτό σύστημα. Ειδικότερα, εξετάζεται ο συνδυασμός της εκλογής σε μονοεδρικές περιφέρειες των μερικών χιλιάδων κατοίκων και της εκλογής με λίστα από διευρυμένες περιφέρειες. Ηταν το 2009 όταν (με απόφαση Ραγκούση) επιστημονική επιτροπή μελετούσε τον τρόπο προσαρμογής του γερμανικού μοντέλου, ενώ υπέρ του συστήματος έχουν εμφανιστεί στο παρελθόν κορυφαία στελέχη της ΝΔ, όπως η Ντόρα Μπακογιάννη.

2. Μία επιλογή που έχει στα χέρια του ο Πρωθυπουργός είναι ουσιαστικά η επαναφορά των νόμων Σκανδαλίδη και Παυλόπουλου, δηλαδή η επιστροφή του μπόνους (40 ή 50 εδρών).

3. Εδώ, ωστόσο, εξετάζεται ένα τρίτο σενάριο που προβλέπει πλαφόν για την πριμοδότηση εδρών. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, η κυρίαρχη σκέψη αυτή τη στιγμή είναι να καθοριστεί το 25% ως το κατώτατο όριο που θα πρέπει να πιάνει το πρώτο κόμμα προκειμένου να παίρνει τις επιπλέον έδρες. Στο κυβερνητικό επτελείο συζητείται ευρέως, άλλωστε, το προηγούμενο των εκλογών του Μαΐου του 2012 όταν τα δύο πρώτα κόμματα είχαν κινηθεί σε χαμηλά ποσοστά - κάτω του 19% - με τη ΝΔ να κερδίζει το μπόνους και 108 έδρες με ποσοστό μόλις 18,85%.

4. Στη βάση του τελευταίου σεναρίου, εξάλλου, εξετάζεται και μία παραλλαγή: το κλιμακωτό μπόνους. Πρόκειται για πρόταση που κερδίζει έδαφος προβλέποντας σύνδεση του μπόνους με την εκλογική απόδοση. Με απλά λόγια, από το ενδεχόμενο πλαφόν του 25% και για κάθε ποσοστιαία μονάδα θα αυξάνεται η πριμοδότηση.

Επισημαίνεται ότι σε δεύτερη φάση θα ρυθμιστεί και η ψήφος των αποδήμων (έγκυρη πηγή μιλά για «διαδοχικά νομοσχέδια») που θα αφορά όσους Ελληνες του εξωτερικού είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους.

Κυβερνησιμότητα μέσω ειδικών επιτροπών

Με ισχυρές επιτροπές που θα έχουν τον τελικό λόγο στις πιο κρίσιμες αποφάσεις θα επιδιώξει η κυβέρνηση να λύσει τα χέρια σε «αδικημένους» νικητές της αυτοδιοίκησης, που αναλαμβάνουν καθήκοντα (την 1η Σεπτεμβρίου) με μειοψηφία στα συμβούλια. Για το κυβερνητικό επιτελείο αποτελεί προτεραιότητα να προλάβει τυχόν χάος στους δήμους, γι' αυτό και παρεμβάσεις αναμένονται στο πρώτο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών. Για σήμερα μάλιστα ο υπουργός Τάκης Θεοδωρικάκος προγραμματίζει σύσκεψη με τους περιφερειάρχες μεταξύ άλλων και για την εξασφάλιση της «κυβερνησιμότητας» στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Εγκυρη πηγή μιλά για «μικρό πλέγμα διατάξεων άμεσης εφαρμογής» και κεντρικός πυλώνας θα είναι η δυνατότητα λήψης σημαντικών αποφάσεων «από άλλο όργανο, εφόσον δεν το καταφέρνει το συμβούλιο και, άρα, κινδυνεύουν συμφέροντα του δήμου». Τέτοια περίπτωση μπορεί να είναι, ενδεικτικά, η ψήφιση προϋπολογισμού, ενώ το εν λόγω «όργανο» πιθανότατα θα είναι δύο ή τρεις επιτροπές (Οικονομική, Εκτελεστική, Ποιότητας Ζωής) με αυξημένη αρμοδιότητα και με τον δήμαρχο να επιλέγει τα περισσότερα μέλη. Πέραν όσων ορίζει ο «Καλλικράτης», θα καθοριστούν αναλυτικά τα καθήκοντα, ώστε να μην υπάρξει - πρακτικά - σύγχυση. Τοπικοί άρχοντες χωρίς πλειοψηφία περιμένουν πώς και πώς τις ρυθμίσεις, καθώς θα αφορούν δεκάδες περιπτώσεις, όπως τον δήμαρχο Ορεστιάδας Βασίλη Μαυρίδη (κέρδισε μάλιστα από τον πρώτο γύρο), τον Κωνσταντίνο Ζέρβα στην Θεσσαλονίκη κ.ά.