"Πολίτες για τα Νησιά μας": Καταγγελία και αίτημα άμεσης διερεύνησης για την ποιότητα του νερού στη Νάξο

Η Δημοτική Κίνηση «Πολίτες για τα Νησιά μας» έχοντας εξαντλήσει  κάθε άλλη κίνηση (σ.σ. είναι η μόνη που έφτασε στο σημείο ακόμη και ημερίδα για το νερό να πραγματοποιήσει με την Δημοτική Αρχή να μην καν μπαίνει στο κόπο να εμφανιστεί) προχώρησε χθες σε αναφορά προς τη Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και δη την αρμόδια υπηρεσία (Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας) με καταγγελία σχετικά με την ποιότητα των Υδάτων στον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Τι καταγγέλλει; Την συνεχιζόμενη υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα με την άρνηση να δει την πραγματικότητα (μείωση βροχοπτώσεων για 3^η χρονιά, συνεχιζόμενη εκμετάλλευση υπέδαφους μέσω γεωτρήσεων) και ζητάει

* να ερευνηθεί τόσο η καταλληλόλητα του νερού, όσο κι αν πραγματοποιούνται όλες οι προβλεπόμενες εργαστηριακές αναλύσεις νερού ανθρώπινης κατανάλωσης από κάθε παροχή νερού,

* να γίνουν άμεσα όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να διασφαλιστεί η παροχή κατάλληλου νερού,

* να ενημερωθούν άμεσα οι πολίτες για το θέμα, ώστε είτε να δοθούν οδηγίες για τη χρήση του, είτε να επιβεβαιωθεί επίσημα ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς καμία επιφύλαξη,

* σε περίπτωση που διαπιστωθούν πλημμέλειες και παραλείψεις να αποδοθούν ευθύνες στους καθ’ ύλην αρμοδίους.

Ας δούμε τι αναφέρει στην καταγγελία

Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3.1 εδ. Α’ του Κανονισμού  Ύδρευσης Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (βλ. σχετικό 1), «Ο Δήμος παρέχει νερό κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με τις ισχύουσες στην Ελλάδα προδιαγραφές».  Σύμφωνα δε με την παράγραφο 3.11 του ίδιου άρθρου «Ο Δήμος φροντίζει την ικανοποίηση των υδρευτικών αναγκών ανθρώπινης κατανάλωσης όλων των οικισμών ακόμα και με τη μεταφορά νερού με κάθε πρόσφορο μέσο».

Οι υπουργοί Εσωτερικών - Οικονομίας και Ανάπτυξης – Υγείας -Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσαν την Κοινή Υπουργική Απόφαση Γ1(δ)/ ΓΠ οικ.67322/2017 - (ΦΕΚ 3282 ‘Β 19/9/2017 Ποιότητα νερού ανθρώπινης κατανάλωσης σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της 3ης Νοεμβρίου 1998 όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία (ΕΕ) 2015/1787 (L260, 7.10.2015). Σκοπός της απόφασης αυτής είναι:

Σκοπός της ανωτέρω ΚΥΑ είναι η α) η συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με τις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/1787 της Επιτροπής (L260,7.10.2015) για την τροποποίηση των παραρτημάτων II και III της Οδηγίας 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, και β) η αναδιατύπωση της κοινής υπουργικής απόφασης Υ2/2600/2001 (ΦΕΚ 892/Β/2001) σχετικά με την ποιότητα νερού ανθρώπινης κατανάλωσης όπως αυτή έχει τροποποιηθεί με τη ΔΥΓ2/ΓΠοικ 38295/22.3.2007 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 630/Β/26.4.2007) και έχει διορθωθεί στα ΦΕΚ 986/Β/2007 και ΦΕΚ 1215/Β/2012 με στόχο την προστασία της ανθρώπινης υγείας από τις δυσμενείς επιπτώσεις που οφείλονται στη ρύπανση ή/και μόλυνση του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης μέσω της εξασφάλισης ότι είναι υγιεινό και καθαρό.

Ήδη από το έτος 2016, έχουν μειωθεί κατά πολύ οι βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα να μειωθούν και τα αποθέματα νερού στη λιμνοδεξαμενή των Εγγαρών και το φράγμα της Φανερωμένης. Οι δύο αυτοί ταμιευτήρες προμηθεύουν με νερό τη Χώρα της Νάξου καθώς και τα χωριά της δυτικής Νάξου και τους παραλιακούς οικισμούς της Αγίας Άννας, του Αγίου Προκοπίου και την παραθαλάσσια περιοχή της Πλάκας.

Παρά το γεγονός ότι η λειψυδρία είναι γνωστή και εμφανής σε όλους ήδη από το 2016, ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, καταφεύγει για την αντιμετώπιση του φαινομένου αποκλειστικά στη λύση των γεωτρήσεων και συγκεκριμένα στην εκμετάλλευση υφιστάμενων δημοτικών γεωτρήσεων, τη διάνοιξη νέων και την μίσθωση ιδιωτικών. Η λύση αυτή, είναι γνωστό, ότι προκαλεί ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ιδίως από τη στιγμή που αποτελεί τη μοναδική πηγή υδροδότησης για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερα αυξημένων αναγκών ύδρευσης των ανωτέρω περιοχών, που κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου δέχονται πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών, αλλά και των αναγκών άρδευσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Στην ουσία, όλο το νησί, υδρεύεται και αρδεύεται από γεωτρήσεις με λογικό αποτέλεσμα την υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα και του παρεχόμενου νερού λόγω του υψηλού ρυθμού άντλησης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Ως Δημοτική Κίνηση, ήδη από το χειμώνα του 2018 είχαμε προτείνει στο Δημοτικό Συμβούλιο άμεση μέτρα για την βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση της λειψυδρίας (βλ. σχετικό 2). Μεταξύ αυτών και τα ακόλουθα:

Αντιμετώπιση του προβλήματος υδροδότησης της κεντροδυτικής Νάξου με την προμήθεια και εγκατάσταση τουλάχιστον μίας μονάδας αφαλάτωσης με ονομαστική δυναμικότητα σε παραγωγή πόσιμου νερού ως 2.000m3/d. Η συγκεκριμένη Μ/Α δύναται να εγκατασταθεί χωρίς να απαιτηθούν οι χρονοβόρες αδειοδοτικές διαδικασίες με επίκληση και ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 50 του πρόσφατου Ν.4487 (ΦΕΚ 116 Α 09-08-2017). Με την συγκεκριμένη διαδικασία: Επιτρέπεται η προσωρινή εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων παραγωγής νερού ύδρευσης, μέσω αφαλάτωσης με δυναμικότητα μικρότερη από 2.000 κ.μ./ ημέρα, για την εξυπηρέτηση επειγουσών και βραχυχρόνιων αναγκών υδροδότησης νησιών, μέχρι τις 31.12.2020.

Με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, εγκρίνεται η εγκατάσταση και λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης εγκρίνεται η χωροθέτηση των μονάδων αφαλάτωσης και τα απαιτούμενα τεχνικά έργα, και η χρονική διάρκεια της λειτουργίας, η οποία δεν μπορεί να εκτείνεται πέραν της 31.12.2020. Οι φορητές μονάδες του παρόντος άρθρου απομακρύνονται εντός δέκα (10) ημερών από τη λήξη της χρονικής διάρκειας της λειτουργίας, εκτός και αν στο μεταξύ έχουν λάβει τις προσήκουσες αδειοδοτήσεις.

Η λειτουργία των φορητών Μ/Α από τους Δήμους γίνεται, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί πολεοδομικής και περιβαλλοντικής αδειοδότησης και των διατάξεων των νόμων 4014/2011 (Α΄ 209) και 3982/2011 (Α΄ 143).

Για την προσωρινή εγκατάσταση και λειτουργία των μονάδων του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται οι διαδικασίες του συνοπτικού διαγωνισμού [δηλαδή τα οριζόμενα στο άρθρο 117 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147)], ανεξάρτητα από την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης.

Αν είχε εφαρμόσει ο Δήμος την προτεινόμενη διαδικασία θα μπορούσε να έχει εγκαταστήσει ήδη από τη λήξη του φετινού χειμώνα, οπότε ήταν γνωστά τα πενιχρά δεδομένα των βροχοπτώσεων, μία Μ/Α ονομαστικής δυναμικότητας σε παραγωγή πόσιμου νερού της τάξης των 2.000m3/d στην ευρύτερη παράκτια ζώνη της Γαλήνης – Εγγαρών. Με τον τρόπο αυτό το μερικώς ή πλήρως αφαλατωμένο νερό θα μπορούσε να προωθείται στη λιμνοδεξαμενή των Εγγαρών για προσωρινή αποθήκευση – ομογενοποίηση με τα διαθέσιμα όμβρια των ταμιευτήρων. Ακολούθως τα αναμεμειγμένα ύδατα θα περνούσαν από τελική ρύθμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών τους στο ταχυδιυλιστήριο, ώστε να διοχετεύονται στο δίκτυο. Έτσι επιτυγχάνουμε: Την παραγωγή 60.000m3 κάθε μήνα, ήτοι από 01/03/2018 – 31/10/2018 θα μπορούσαμε να έχουμε παραγωγή 430.000m3 (τα ¾ της χωρητικότητας της λιμνοδεξαμενής των Εγγαρών).

Σημειώνεται ότι είναι ήδη κατά τον περασμένο Μάιο, τα επιφανειακά αποθέματα υδάτων στους ταμιευτήρες κατά δήλωση του αρμόδιου αντιδημάρχου είναι 550.000m3 και είχαμε και έχουμε παντελή άγνοια των υπόγειων αποθεμάτων παρότι είναι κοινό μυστικό, ότι η στάθμη πηγαδιών και γεωτρήσεων έχει ήδη κατέβει σημαντικά.

Ενημερωτική καμπάνια που θα περιλαμβάνει: ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ σε τοπικά μέσα, ένθετα στον τοπικό τύπο, διανομή φυλλαδίων σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού (σχολεία, νοσοκομείο, δημόσιες υπηρεσίες, εκκλησίες κλπ), διοργάνωση θεματικών ημερίδων. Συνεργασία με τους οικείους επαγγελματικούς φορείς (Σύλλογος Ξενοδόχων, Μαζικής Εστίασης, Ενοικιαζομένων Δωματίων κλπ) ώστε στις υποδομές τους να υπάρχει κατάλληλη πολύγλωσση ενημερωτική σήμανση για την ανάγκη εξοικονόμησης νερού. Συνεργασία με τους παραγωγικούς φορείς του πρωτογενούς τομέα, τους γεωπόνους και την ΕΑΣ Νάξου, για προώθηση καμπάνιας βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών άρδευσης και διαχείρισης των καλλιεργειών καθώς και των υγρών και στερεών αποβλήτων κτηνοτροφικών μονάδων.

Έλεγχος δεξαμενών και δικτύων αναφορικά με βλάβες, διαρροές και απώλειες, με άμεση αποκατάσταση ζημιών με χρήση νέων τεχνολογιών. Παροχή υπηρεσίας χαρτογράφησης και ελέγχου δικτύων με μικροκάμερες, μαγνητική διασκόπηση κ.λ.π

Ενεργοποίηση της άντλησης από υφιστάμενες δημοτικές ή μισθωμένες ιδιωτικές γεωτρήσεις ως έσχατο μέτρο (και όχι ως μοναδική – κεντρική επιλογή) αντιμετώπισης της λειψυδρίας.

Επιλογή χρήσης γεωτρήσεων που δεν αντλούν από επίσημα καταγεγραμμένους προβληματικούς υπόγειους υδροφορείς της κεντρικής και δυτικής Νάξου.

Συνεχή καταγραφή της κατάστασης των υπογείων υδάτων που τροφοδοτούν τις γεωτρήσεις και εκ περιτροπής διακοπής της άντλησης όταν οι ενδείξεις καθίστανται ανησυχητικές για την ποιότητα και την ποσότητα των υπογείων υδάτων.

Από τα ανωτέρω, ο Δήμος δεν έχει προβεί σε καμμία ενέργεια. Πρέπει να σημειωθεί, ότι ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Φώτης Μαυρομάτης και οι αντιδήμαρχοι Μανόλης Πολυκρέτης (αρμόδιος για τη διαχείριση των υδάτων) και Δημήτρης Λιανός, κάθε φορά που προσπαθούσαμε να εισάγουμε το ζήτημα της λειψυδρίας, την ανάγκη ενημέρωσης των δημοτών και επισκεπτών και την ανάγκη κήρυξης του νησιού σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αρνούνταν σθεναρά αυτές της προτάσεις, με την αιτιολογία, ότι οι ανωτέρω ενέργειες θα δυσφημούσαν το νησί στους επισκέπτες...

λόγω των ανωτέρω παραλείψεων, οι οποίες δεδομένης της έγκαιρης ενημέρωσης από μέρους μας αλλά και της γνώσης του φαινομένου της λειψυδρίας ήδη πολύ πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου, θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ακόμη και δόλιες. Πλέον, το νερό που παρέχεται κυρίως στη Χώρα της Νάξου σε σπίτια και επιχειρήσεις για ανθρώπινη κατανάλωση, έχει πολύ έντονη οσμή και γεύση καθώς και χρώμα. Το φαινόμενο εμφανίζεται πολύ έντονα στις επιχειρήσεις, που χρησιμοποιούν φίλτρα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μαρτυρίες επιχειρηματιών, το νερό ακόμα και με τη χρήση φίλτρων, εξακολουθεί να έχει τα ανωτέρω χαρακτηριστικά. Επίσης, φίλτρα τα οποία έχουν προδιαγραφές να αντικαθίστανται κάθε 1-2 μήνες, λόγω των χαρακτηριστικών του νερού που παρέχεται, αντικαθίστανται σε μόλις τρεις, δύο ή ακόμα και μία ημέρα. Τα δε φίλτρα όταν αντικαθίστανται είναι στην κατάσταση που μπορείτε να δείτε στη φωτογραφία που επισυνάπτονται στην παρούσα αναφορά (βλ. σχετικό 3). Τα συγκεκριμένα φίλτρα προέρχονται από επιχειρήσεις της Χώρας.

Πέραν όμως των ανωτέρω η οσμή και το χρώμα του νερού είναι εμφανή σε όλους του χρήστες του νερού. Οι καταγγελίες και διαμαρτυρίες που δεχόμαστε από πολίτες είναι καθημερινές.

Όλα τα παραπάνω, έχουν δημιουργήσει στους πολίτες την αίσθηση φόβου και επιφύλαξης σχετικά με την καταλληλότητα του νερού, το οποίο πίνουν και με το οποίο μαγειρεύουν, πλένονται, πλένουν τα ρούχα τους και τα πιάτα τους. Κάποιοι μας ενημερώνουν ότι πλένουν τα μωρά τους ακόμα και με εμφιαλωμένο νερό. Η κοινωνική ανησυχία είναι έκδηλη και το θέμα της δημόσιας υγείας και της καταλληλότητας του νερού αποτελεί πλέον μόνιμο θέμα συζήτησης (σχετικό 4), ωστόσο, η Δημοτική Αρχή δεν έχει μέχρι σήμερα διαβεβαιώσει για την καταλληλότητα του ή για το αντίθετο.

Πρέπει δε να σημειωθούν τα εξής:

Με την υπ’ αριθ. πρωτ. 9497/22.06.2018 (βλ. σχετικό 5) αίτηση μας προς το Δήμο ζητούσαμε να μας χορηγηθούν τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων νερού ανθρώπινης κατανάλωσης για την περίοδο 01.04.2016 ως σήμερα, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει καμμία απολύτως απάντηση.

Με την από 07.10.2016 αναφορά – καταγγελία μας (βλ. σχετικό 6) προς το Σώμα Ελεγκτών Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης (αρ. πρωτ. 13885/13.0.2016) που κοινοποιήθηκε στην κα Εισαγγελέα Πρωτοδικών Νάξου (αριθμός φακέλου Α16/1030), αναφέραμε τις πλημμέλειες του Δήμου αναφορικά με τον έλεγχο του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης για μία περίοδο περίπου 1,5 έτους. Προηγουμένως, στις 15.06.2016 είχαμε αναφέρει τις ανωτέρω πλημμέλειες στην Περιφερειακή Υπηρεσία Υγείας ως αρμόδια ελεγκτική Αρχή (βλ. σχετικό 7) κατά την κείμενη νομοθεσία, η οποία ωστόσο, κρίνουμε ότι δεν προέβη στις κατά το Νόμο απαιτούμενες ενέργειες. Το ζήτημα ήταν μείζονος σημασίας για τη Δημόσια Υγεία, καθώς επί μακρό χρονικό διάστημα δεν γίνονταν οι απαιτούμενοι έλεγχοι στο νερό ανθρώπινης κατανάλωσης, ωστόσο, μέχρι σήμερα, σχεδόν δύο χρόνια μετά, καμμία από τις ανωτέρω Υπηρεσίες και Αρχές δεν έχει ολοκληρώσει την έρευνα. Η ανωτέρω καθυστέρηση έχει επαναπαύσει τους υπευθύνους, αφού θεωρούν ότι είναι στο απυρόβλητο με αποτέλεσμα να συνεχίζουν την ανεύθυνη διαχείριση της ποιότητας του νερού και να «τζογάρουν» με τη Δημόσια Υγεία.

Θεωρούμε βέβαιο ότι όσα αναφέρουμε έχουν ήδη υποπέσει στην αντίληψή σας.

Για τους λόγους αυτούς και δεδομένου ότι το ζήτημα είναι κατεπείγον αφού αφορά τη Δημόσια Υγεία, για την οποία δεν πρέπει να υπάρχουν αμφιβολίες.

ΖΗΤΟΥΜΕ

να ερευνήσετε άμεσα το ζήτημα που αναλύεται ανωτέρω καθώς λόγω της οσμής, γεύσης και χρώματος του νερού δημιουργείται εύλογα στο μέσο άνθρωπο επιφύλαξη και αμφιβολία σχετικά με την καταλληλότητα του ως ανθρώπινης κατανάλωσης

να ερευνήσετε και να διαπιστώσετε αν πραγματοποιούνται όλες οι προβλεπόμενες εργαστηριακές αναλύσεις νερού ανθρώπινης κατανάλωσης από κάθε παροχή νερού (γεωτρήσεις μισθωμένες ιδιωτικές και δημοτικές, λιμνοδεξαμενή Εγγαρών, φράγμα Φανερωμένης, πηγή «Σκουληκαριά» κ.α.)

να προβείτε άμεσα στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να διασφαλισθεί ότι θα παρέχεται κατάλληλο νερό για ανθρώπινη κατανάλωση.

Σε κάθε περίπτωση, είτε το νερό είναι κατάλληλο, είτε όχι, να προβείτε άμεσα στις απαραίτητες ενέργειες για την ενημέρωση των πολιτών, ώστε είτε να δοθούν οδηγίες για τη χρήση του, είτε να λάβει χώρα επίσημη διαβεβαίωση ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς καμμία επιφύλαξη.

Σε περίπτωση που διαπιστωθούν πλημμέλειες και παραλείψεις να αποδοθούν ευθύνες στους καθ’ ύλην αρμοδίους.

Θεωρούμε, ότι δεδομένων των συνθηκών, κάθε ημέρα που περνάει άπρακτη, εντείνεται η κοινωνική ανησυχία για την καταλληλότητα του νερού και άρα για τη Δημόσια Υγεία, γεγονός απαράδεκτο για τη σύγχρονη κοινωνία, πολλώ δε μάλλον σε μία περιοχή που δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.