Υπόθεση Γεροβασίλη: Βουλευτικά ασυμβίβαστα και πολιτική επικαιρότητα

Μας τέθηκαν υπόψη:

Πρώτον, το δημοσίευμα της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» με ημερομηνία 31/12/2016-1/1/2017 και πρωτοσέλιδο τίτλο «Τρία Χρόνια Παράνομα Βουλευτής», υπέρτιτλο «Τι αποκαλύπτει το «Πόθεν Έσχες» της Όλγας Γεροβασίλη» και υπότιτλο «Όταν εξελέγη το 2012 ήταν μέτοχος σε εταιρία που είχε συναλλαγές με το Δημόσιο-Το Σύνταγμα στο άρθρο 57 προβλέπει ότι έπρεπε να παραιτηθεί μέσα σε 8 ημέρες- Παραιτήθηκε το 2015 μεταβιβάζοντας το ποσοστό στον γιο της». Το δημοσίευμα συνεχίζεται στις σελίδες 10-11 και φέρει την υπογραφή του δημοσιογράφου Βασίλη Χιώτη.

Δεύτερον, ανακοίνωση της ίδιας με ημερομηνία 31/12/2016 όπως δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.avgi.gr και στον προσωπικό της ιστότοπο gerovasili.wordpress.com.

Ι. Αδιαμφισβήτητο Ιστορικό
Δεν έχουμε κανένα άλλο στοιχείο. Πάντως πρέπει να θεωρούνται ως δεδομένα και ανεπίδεκτα αμφισβήτησης τα ακόλουθα πραγματικά γεγονότα και περιστάσεις:

Α. Εξελέγη βουλευτής Άρτας με το ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 και επανεξελέγη στις εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012, στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 και στις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου 2015.

Β. Στις 18 Ιουλίου 2015 ορκίστηκε Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και ανέλαβε χρέη Κυβερνητικής Εκπροσώπου (ΦΕΚ Α’ αριθμός φύλλου 83). Στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 ορκίστηκε Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και ανέλαβε χρέη Κυβερνητικής Εκπροσώπου( ΦΕΚ Α΄ αριθμός φύλλου116).Στις 5 Νοεμβρίου 2016 ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης (ΦΕΚ Α΄ αριθμός φύλλου 210).

Γ. Η επαγγελματική της ιδιότητα είναι εκείνη του ιατρού. Όπως προκύπτει από το βιογραφικό που έχει συνταχθεί από το βιογραφικό που έχει αναρτηθεί με δική της ευθύνη στην ιστοσελίδα της δεν έχει υπηρετήσει στο Δημόσιο, ούτε σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ή κρατικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου.

Δ. Συμμετείχε σε ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία « Ακτινοδιαγνωστικό Κέντρο Άρτας Κ. Αλεξίου-Ο. Γεροβασίλη Ο.Ε.». Προφανώς πρόκειται για ομόρρυθμο εταίρο ο οποίος θεωρείται ότι έχει την εμπορική ιδιότητα. Κατά τους ισχυρισμούς της εφημερίδας είχε το 50% του εταιρικού κεφαλαίου και αυτό δεν διαψεύδεται από την ανακοίνωση της ιδίας.

Ε. Η πιο πάνω ομόρρυθμη εταιρία έχει συνάψει «Σύμβαση Παροχής Ιατρικών Υπηρεσιών» με τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)με πενταετή διάρκεια της σύμβασης από 8/4/2011 έως 7/4/2016.

ΣΤ. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι έχει υποβάλει την δήλωση της παραγράφου 2 του άρθρου 57 του Συντάγματος ούτε μετά τις εκλογές της 8ης Μαΐου 2012 ούτε μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου του 2012, και ούτε μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015.Ηδιάταξη αυτή προβλέπει τα ακόλουθα: « Βουλευτές που υπάγονται στις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφου οφείλουν, μέσα σε οκτώ ημέρες αφότου η εκλογή τους γίνει οριστική, να επιλέξουν με δήλωση τους μεταξύ του βουλευτικού αξιώματος και των παραπάνω έργων ή ιδιοτήτων. Αν παραλειφθεί αυτή η εμπρόθεσμη δήλωση, εκπίπτουν αυτοδικαίως από το αξίωμα του βουλευτή.» Στην παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου προβλέπονται τα ασυμβίβαστα στα καθήκοντα του βουλευτή.

Ζ. Στις 30 Ιουλίου 2015 εκχωρεί με γονική παροχή ολόκληρο το εταιρικό της μερίδιο στον υιό της Απόστολο Κτενά.

ΙΙ. Πεδίο Εφαρμογής της παραγράφου 1 του άρθρου 57 του Συντάγματος. Και λοιπές κρίσιμες διατάξεις
1. Στη παράγραφο 1 του άρθρου 57 προβλέπεται: « Τα καθήκοντα του βουλευτή είναι ασυμβίβαστα με τα έργα ή την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ή εταίρου ή μετόχου ή διοικητή ή διαχειριστή ή μέλους του διοικητικού συμβουλίου ή γενικού διευθυντή ή των αναπληρωτών τους επιχείρησης, η οποία α. Αναλαμβάνει έργα ή μελέτες ή προμήθειες του δημοσίου ή παροχή υπηρεσιών προς το Δημόσιο…. Για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής με το Δημόσιο εξομοιώνονται οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, τα άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου…Η παράβαση των διατάξεων αυτής της παραγράφου συνεπάγεται έκπτωση από το βουλευτικό αξίωμα και ακυρότητα των σχετικών συμβάσεων ή πράξεων όπως νόμος ορίζει».

2. Το περιεχόμενο της παραγράφου 2 του άρθρου 57 έχει αναφερθεί πιο πάνω.

3. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 57 προβλέπεται: « Βουλευτές που αποδέχονται οποιαδήποτε από τις ιδιότητες ή τα έργα που αναφέρονται σε αυτό ή στο προηγούμενο άρθρο και που χαρακτηρίζονται ότι αποτελούν κώλυμα για την υποψηφιότητα βουλευτή ήείναι ασυμβίβαστα με το βουλευτικό αξίωμα, εκπίπτουν από το αξίωμα αυτό, όπως νόμος ορίζει».

4. Σε εκτέλεση των πιο πάνω διατάξεων του Συντάγματος εκδόθηκε ο Νόμος 425/1976 «Περί του τρόπου συνεχίσεως ή εκχωρήσεως ή διαλύσεως συμβάσεων μελετών ή εκτελέσεως έργων του Κράτους, των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως κλπ. κατά το άρθρον 57 του Συντάγματος» ( ΦΕΚ Α’ 232). Ο νόμος αυτός, παρά τις εσωτερικές μεταβολές του άρθρου 57 του Συντάγματος κατά τις αναθεωρήσεις του 1986, 2001 και 2008, δεν έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

5. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 4 του Κανονισμού της Βουλής προβλέπεται ότι « Οι πράξεις των κατά την παράγραφο 1 Βουλευτών που ενεργήθηκαν έως την δημοσίευση των οριστικών αποφάσεων του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, αν ακυρώθηκε η εκλογή ή διαπιστώθηκε η έκπτωση από το βουλευτικό αξίωμα, λογίζονται έγκυρες».

ΙΙΙ. Ερμηνευτικά Συμπεράσματα
Πρώτον. Από την απλή γραμματική και συστηματική ερμηνεία της παραγράφου 1 του άρθρου 57 του Συντάγματος προκύπτει ότι τα καθήκοντα του Βουλευτή είναι ασυμβίβαστα με την ιδιότητα του εταίρου επιχείρησης, η οποία αναλαμβάνει παροχή υπηρεσιών προς το Δημόσιο ή προς Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Ο ισχυρισμός της κ. Υπουργού ότι η παροχή υπηρεσιών προς το Δημόσιο σε αποκλειστικά συγκεκριμένες και αποκλειστικές διαδικασίες, ιδίως μέσω δημόσιων διαγωνισμών και αναθέσεων δεν βρίσκει έρεισμα στην παράγραφο 1 του άρθρου 57 Συντάγματος. Μία τέτοια απόπειρα ερμηνείας θα ερχόταν σε αντίθεση με το ίδιο το γράμμα του Συντάγματος.Διορθωτικές ερμηνείες σε βάρος του γράμματος του νόμου και μάλιστα του θεμελιώδους νόμου της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν επιτρέπονται παρά μόνο όταν προκύπτει πρόδηλο λάθος κατά την διατύπωση της όποιας διάταξης, κάτι το οποίο δεν έχει προκύψει μέχρι σήμερα για οποιαδήποτε διάταξη του Συντάγματος.

Δεύτερον. Ο «Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας» αντισυμβαλλόμενος του «Ακτινοδιαγνωστικού Κέντρου Άρτας Κ. Αλεξίου- Ο. Γεροβασίλη Ο.Ε.», είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου όπως ρητά προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 17 του Νόμου 3918/2011 «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας και άλλες διατάξεις» ( ΦΕΚ Α’ 31). Και κατά συνέπεια κατ΄ εφαρμογήν του β΄ εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 57 εξομοιώνεται με το Δημόσιο. Πρέπει να επισημανθεί ότι με την διάταξη της παραγράφου 1Α του άρθρου 19 του ιδρυτικού νόμου του ΕΟΠΥΥ « Πόροι του ΕΟΠΥΥ είναι: α. Η ετήσια επιχορήγηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό…».

Τρίτον. Οι υπηρεσίες του Ακτινοδιαγνωστικού Κέντρου Άρτας Κ. Αλεξίου- Ο. Γεροβασίλη Ο.Ε. προσφέρονται στον ΕΟΠΥΥ ο οποίος κατά το άρθρο 18 του ιδρυτικού του νόμου έχει ως σκοπό « την παροχή υπηρεσιών υγείας στους εν ενεργεία ασφαλισμένους, συνταξιούχους και τα προστατευόμενα μέλη των οικογενειών τους, των μεταφερόμενων φορέων…». Δεν ενδιαφέρει υπέρ τίνος προσφέρονται οι υπηρεσίες αυτές για την κατανόηση της συνταγματικής διάταξης. Συμβαλλόμενοι ήσαν το Ακτινοδιαγνωστικό Κέντρο Άρτας Κ. Αλεξίου- Ο. Γεροβασίλη Ο.Ε. και ο ΕΟΠΥΥ.

Τέταρτον. Παραπονείται η κυρία Ο. Γεροβασίλη ότι το «Πρώτο Θέμα» αμφισβητεί την δυνατότητα των βουλευτών να δραστηριοποιούνται νομίμως ως επαγγελματίες ιατροί. Από το δημοσίευμα δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. Άλλωστε είναι γνωστό ότι το γενικό επαγγελματικό ασυμβίβαστο που προέβλεπε η Αναθεώρηση του 2001 έχει καταργηθεί με την Αναθεώρηση του 2008. Αυτό όμως που παραμένει ως ασυμβίβαστο προς τα καθήκοντα του βουλευτή είναι ολόκληρη η παράγραφος του άρθρου 57 που εκφράζει μία γενικότερη δικαιοπολιτική επιλογή του Συνταγματικού Νομοθέτη.

Πέμπτον. Δεν προκύπτει ότι έχουν τηρηθεί από τις εκλογές του Μαΐου 2012 και μετά οι διαδικασίες του Ν 425/1976 «Περί του τρόπου συνεχίσεως ή εκχωρήσεως ή διαλύσεως συμβάσεων μελετών ή εκτελέσεως έργων του Κράτους, των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως κλπ. κατά το άρθρον 57 του Συντάγματος» ( ΦΕΚ Α’ 232). Στο δημοσίευμα δεν αναφέρεται κάτι σχετικό, ούτε προκύπτει από τις δηλώσεις της ίδιας της κυρίας Υπουργού, έστω και έμμεσα, κάποια ένδειξη τήρησης των διαδικασιών αυτών. Νομίζω ότι θα άξιζε τον δικαιοπολιτικό κόπο να ερευνηθεί.

IV. Δύο Δικαιοπολιτικές Παρατηρήσεις
Πρώτη. Ο Συνταγματικός Νομοθέτης θέλησε να προστατεύσει τον βουλευτή από τις πιέσεις της εκτελεστικής εξουσίας και της κυβερνητικής πλειοψηφίες των διαφόρων κέντρων εξουσίας, ιδίως οικονομικής αλλά και των ίδιων των ψηφοφόρων. Με τρείς κορυφαίες επιλογές- θεσμούς: τη βουλευτική ασυλία, τα ασυμβίβαστα και την αποζημίωση . Κατά συνέπεια ο θεσμός του ασυμβίβαστου προστατεύει τον ίδιο τον βουλευτή ενόψει της γενικότερης Συνταγματικής επιλογής του αντιπροσωπευτικού συστήματος και του αποκλεισμού της επιτακτικής εντολής.

Δεύτερη. Αποτελεί πικρή διαπίστωση ότι ο θεσμός ελέγχου του «Πόθεν Έσχες» των βουλευτών δεν λειτουργεί ή λειτουργεί επιλεκτικά. Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι δεν πρέπει να παίζουμε με το Σύνταγμα και μάλιστα με τις κορυφαίες και θεμελιώδεις επιλογές του.