O ΔΟΛ ως θεσμός της Ελληνικής Κοινωνίας

Τρία σημαντικά κείμενα είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες και αφορούσαν στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, τον Χρήστο Λαμπράκη και τον Σταύρο Ψυχάρη, σημερινό πρόεδρο του ΔΣ του ΔΟΛ. Με αδρές πινελιές, ο Γιώργος Κουρής, ο Γιώργος Λακόπουλος και ο Γιάννης Μαρίνος εξήγησαν, γιατί δεν πρέπει να κλείσει ο ΔΟΛ ο πρώτος και ποιες είναι και ήταν οι προσωπικότητες του Στ. Ψυχάρη και του αείμνηστου Χρ. Λαμπράκη ο δεύτερος και τρίτος.

Ευθύς εξ αρχής σπεύδω να πω ότι και τα τρία κείμενα περιγράφουν πραγματικότητες και στην ουσία καταρρίπτουν μύθους. Μύθοι που σκόπιμα αναπτύχθηκαν στον ελληνικό μικρόκοσμο, για συγκεκριμένους λόγους.

 Η άνοιξη του 1978

Ήταν μία όμορφη Κυριακή του Μαΐου 1978. Ένας καλός φίλος, ο Τίμος Σταυρόπουλος, στέλεχος στην τότε ΕΤΒΑ αλλά υπό δυσμένεια από την διοίκησή της που ήταν φιλική προς την ΝΔ, με προσκαλεί σε μία σύναξη στο ξενοδοχείο St. George Lycabettus. «Έλα», μού λέει, «θα είναι και το αφεντικό σου ο Χρήστος Λαμπράκης μαζί μας». Έπεσα από τα σύννεφα. «Είναι δυνατόν εγώ να καθίσω στο ίδιο τραπέζι με τον Λαμπράκη; Πλάκα μού κάνεις;», απαντώ.«Όχι, καθόλου. Σε προτείναμε κάποιοι από εμάς και το δέχθηκε», μού απαντά ο Τίμος, που τότε ήταν γραμματέας και υπεύθυνος επικοινωνίας του σωματείου Δημοκρατική Ενημέρωση. Ένα σωματείο που είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία του Χρήστου Λαμπράκη ως εκτέλεση ενός πατρικού του κληροδοτήματος και όχι μόνον.

Έτσι, εκείνη την περίφημη Κυριακή, βρέθηκα στην ίδια αίθουσα με τους Θεόδωρο Καρατζά, Τάσο Γιαννίτση, Σπήλιο Παπασπηλιόπουλο, Χρήστο Ροζάκη, Διαμαντή Πεπελάση, Γιάννη Μάνο, Σπύρο Δοξιάδη, Κώστα Κοκκομίλη, Γιάννη Τζαννετάκο, Νίκο Φραγκάκη, Χριστόφορο Αργυρόπουλο και Χρήστο Λαμπράκη.

Παίρνοντας τον λόγο, ο επικεφαλής της Δημοκρατικής Ενημέρωσης μάς είπε ότι η Ελλάδα είχε άμεση και απόλυτη ανάγκη από ευρωπαϊκό προσανατολισμό, γιατί διαφορετικά η ένταξή της στην (τότε) ΕΟΚ θα κατέληγε σε φιάσκο. Έκρινε έτσι ο Χρήστος Λαμπράκης ότι ένας πυρήνας της προοδευτικής διανόησης έπρεπε να αγωνιστεί προς την κατεύθυνση αυτή και κυρίως να αντισταθεί στην δημαγωγία και τον λαϊκισμό του καλπάζοντος τότε ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Στο πλαίσιο αυτό, στον ένα χρόνο δραστηριότητάς της, η Δημοκρατική Ενημέρωση εκπόνησε ένα πλήρες μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για την χώρα, το οποίο κάλυπτε όλους τους τομείς και που εν μέρει έμελλε να εφαρμοστεί 16 χρόνια αργότερα από την πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον Κώστα Σημίτη.

Στο μεταξύ, από το 1980 και μετά, ο Χρήστος Λαμπράκης έβλεπε ότι δεν υπήρχε δυνατότητα δημιουργίας ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στην Ελλάδα και πείστηκε ότι οι όποιες προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτήν έπρεπε να δοθούν πλέον μέσα στο ΠΑΣΟΚ και όχι έξω από αυτό. Γι αυτό και δεν στήριξε την προσπάθεια των Γιάγκου Πεσμαζόγλου, Βιργινίας Τσουδερού και Μπάμπη Πρωτόπαπα, που ίδρυσαν το Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (ΚΟΔΗΣΟ), το οποίο μετά μία μικρή αναλαμπή στις ευρωεκλογές του 1984 στην ουσία έπεσε στην αφάνεια.

Πρέπει επίσης να υπογραμμίσω ότι άνθρωποι που μιλούσαν τακτικά με τον Χρήστο Λαμπράκη, όπως οι Αθαν. Κανελλόπουλος και Αδαμ. Πεπελάσης, τον είχαν πείσει ότι έπρεπε να στηριχθούν και οι μεταρρυθμιστές μέσα στην Νέα Δημοκρατία, δεδομένου ότι την εποχή εκείνη ο δικομματισμός αποτελούσε μονόδρομο για την Ελλάδα.

Από αυτά που προηγούνται, αλλά και από πρωτοβουλίες που είχε αναλάβει ο Χρήστος Λαμπράκης από το 1957 και μετά, όταν διαδέχθηκε τον πατέρα του Δημήτρη στην ηγεσία του αποκαλούμενου «Συγκροτήματος», ο ΔΟΛ υπήρξε για την Ελλάδα προπύργιο εκσυγχρονισμού, καινοτομίας, αλλά και πολύ σοβαρής προσπάθειας να αποδυναμωθούν τα ανατολικά και συντηρητικά στοιχεία της –υπό αναζήτηση ακόμα και σήμερα– νεοελληνικής ταυτότητας. Τα στοιχεία αυτά έρχονταν, αλλά και συνεχίζουν να ευρίσκονται, σε οξεία σύγκρουση με τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, με την ευρωπαϊκή νεωτερικότητα, με την φιλοδοξία να αναδειχθεί η Ελλάδα σε ισχυρόν γεωπολιτικό παράγοντα στην ευρύτερη περιοχή της –και όχι σε αυτή την χώρα που κατάντησε σήμερα.

Υπό αυτή την έννοια, ο Χρήστος Λαμπράκης, με πρωτοβουλίες του, ήθελε να προσδώσει ιστορικό βάθος στα προβλήματα του νεοελληνισμού, ώστε να βοηθηθεί η πολιτική να προσανατολιστεί πέρα από εφήμερε και μικρόψυχες ψευτολύσεις. Ο κρατισμός, η πελατοκρατία, ο οικονομικός και κοινωνικός κορπορατισμός και η ανοχή στην δημόσια φαυλοκρατία ήσαν στοιχεία που ο επικεφαλής του ΔΟΛ και κάποιοι άλλοι δίπλα του ήθελαν να καταπολεμήσουν. Όμως, στην προσπάθειά τους αυτή, ξεσήκωσαν τις πιο ισχυρές δυνάμεις της οπισθοδρόμησης και της διαφθοράς στην χώρα. Προκάλεσαν έτσι φθόνο, μίσος, εξαχρείωση.

Ο ΔΟΛ κατασυκοφαντήθηκε γι αυτό που δεν ήταν, ώστε να υπονομευθεί η όποια προσπάθειά του να αλλάξει η Ελλάδα. Στόχος της φαιοκόκκινης χυδαιότητας και του εθνικο-λαϊκιστικού υπόκοσμου, ο ΔΟΛ, από τότε που εγώ τον γνώρισα, ποτέ δεν άλλαξε προσανατολισμό. Ήταν πάντα στο πλευρό του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού και γι αυτό δαιμονοποιήθηκε η προσπάθειά του να διεκδικήσει πολιτική και κοινωνική αυτονομία.

Στην βάση αυτής της προσέγγισης, μπορούμε να πούμε ότι ο ΔΟΛ συνιστά θεσμό στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Γι αυτό και η σημερινή εξουσία θέλει να τον γκρεμίσει. Ο ΔΟΛ, έστω και πτωχευμένος από τα τραγικά διαχειριστικά λάθη που έγιναν στους κόλπους του, είναι προπύργιο ευρωπαϊκού, δημοκρατικού εκσυγχρονισμού.

Τον τελευταίο, όμως, η σημερινή εθνικο-λαϊκιστική εξουσία δεν τον θέλει. Απεχθάνεται τον εξευρωπαϊσμό της χώρας, γιατί δεν τής πάει. Το βαθύ ΠΑΣΟΚ και ο τσιπραϊκός ΣΥΡΙΖΑ θέλουν μία Ελλάδα μουντή, αμόρφωτη, μίζερη κα φθονερή –γιατί μόνον αυτή μπορεί να τούς ακούει. Σε μία εποχή όπου κυριαρχούν το ψέμμα, ο φθόνος, η απάτη και ο παραλογισμός, δημοσιογραφικές οντότητες όπως ο ΔΟΛ χαλάνε την σούπα. Είναι αντίδοτο στον λαζοπουλισμό, τον πολακισμό, την χυδαιότητα της ακροδεξιάς και την βία της ακροαριστεράς.

Η ελληνική κοινωνία οφείλει πολλά στον ΔΟΛ και τους ανθρώπους του, οι οποίοι, αν κρίνουμε εκ των αποτελεσμάτων, τελικά δεν πέτυχαν και πολλά πράγματα. Ακόμα χειρότερα, θα λέγαμε ότι οι εχθροί του ΔΟΛ βγαίνουν νικητές, επωφελούμενοι από σοβαρά λάθη που έγιναν στην οικονομική διοίκηση και διαχείριση του Οργανισμού και από αστοχίες που χαρακτήρισαν κάποιες από τις επιλογές του σε περιόδους μεγάλης ακμής. Αυτή είναι όμως μία άλλη και μεγάλη ιστορία, που ίσως κάποτε γραφτεί.