Νάξος

ΗΝάξος είναι θηλυκή. Γεννά εδώ και έξι χιλιάδες χρόνια αδιάκοπα. Η «λιπαρά» κατά Πίνδαρο, αξιέραστη νύφη και καλή γιαγιά των Κυκλάδων, γλυκαίνει το μέσο του Αιγαίου κατάστικτη από αδιάκοπη διαδοχή πολιτισμών. Εδώ το πλουσιότερο αρχαιολογικό μουσείο της Ελλάδας, πυκνότητα βυζαντινών μνημείων συγκρίσιμη μόνο με της Μάνης, κούροι, ναοί, κατοικούμενο ενετικό κάστρο, πύργοι παντού. Το αρχαιότερο ιεροθέσιό της λέγεται ναός της Δήμητρας, αλλά χρονολογείται πριν κι από την ίδια τη θεά. Γονιμότητα, ομορφιά κι απόλαυση της (ανα)παραγωγής. Ντόπιος κι ο Διόνυσος, γεννημένος στο Ζα, μεθά παραμυθητικά την Αριάδνη που εγκαταλείπεται στις ακτές μας.

Η Νάξο δεν είναι πόλεμος, παρά γλύκα και ασφάλεια – τις λέξεις αυτές χρησιμοποιεί ο Καζαντζάκης, που μεγάλωσε και μορφώθηκε στο νησί, στους Ιησουίτες. Όταν ήρθαν οι Πέρσες πήραμε τα βουνά με τα κελαρυστά νερά, τα σπήλαια και τα καταράχια. Τούρκο σχεδόν δεν ζήσαμε.

Έδρα του δουκάτου του Αιγαίου, η Αξά διαφέντευσε τις Κυκλάδες για αιώνες λογω αυτάρκειας και ευφορίας. Καυχώμαστε το καλύτερο, ίσως, φαγητό του αρχιπελάγους, διότι έχουμε τα νοστιμότερα προϊόντα κι απ’ όλα δικά μας: ψάρι, ρίφι, μοσχάρι, χερνουδάκι, συγκλονιστικά κηπευτικά και τυριά, φρούτα, βότανα, αυγά, πατάτα, μέλι, λάδι, κρασί, ρακή, κίτρο.

Η Άξος είναι, ως φυσικός χώρος, κόσμος ολόκληρος. Δύο κορυφές στα χίλια μέτρα, καταπράσινες πλαγιές, στεγνός κυκλαδίτικος βράχος, κέδρος κι όση χρυσή παραλία χορταίνει η ανθρώπινη λαχτάρα.

Μας λένε μικρή Κρήτη (και τ’ απεραθίτικο ιδίωμα θυμίζει μεγαλόνησο), μα μεις επά δεν έχομενε καλάσνικοφ. Έχουμε στρατηγούς και πρωθυπουργούς, οικόσημα, λογίους, προκυμαία κάτω από τα τείχη, χωριά ζωντανά και φιλόξενα, ν’ ανασαίνουν οι κυνηγημένες ψυχές και να δροσίζονται. Το θέρος κορίτσια κι αγόρια ποζάρουν και παρελαύνουν τα κάλλη τους, ηχεία δονούν και φιλήδονα ποτά ρέουν, ο θησαυρός όμως φωλιάζει στη μέρα και το φως μας, στο καταγάλανο σφρίγος μιας γεώδους ευλογίας.

Κοπιάστε.

*Ο Κ.Μ. είναι δημοσιογράφος.