Το χρονικό του κυβερνητικού «Βατερλώ» για το προσφυγικό Πώς η κυβέρνηση από την περίοδο των «ανοιχτών συνόρων» έφτασε στο σημερινό αδιέξοδο των κλειστών συνόρων.

Εν αρχή ην η Τασία Χριστοδουλοπούλου. Μετά ήρθε ο Πάνος Καμμένος και ο Νίκος Κοτζιάς, τα «Ναι» του κ.Τσίπρα στις Συνόδους Κορυφής και στις Τριμερείς με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Αχμέτ Νταβούτογλου και κάπως έτσι άρχισε να διαμορφώνεται η στρεβλή αντίληψη για το προσφυγικό ,που οδήγησε την χώρα σε δραματικά λανθασμένους χειρισμούς με την σημερινή κατάληξη: η Ελλάδα να είναι αποκλεισμένη από βορρά ,με την Τουρκία να κρατά σταθερά ανοικτά τα σύνορα σε χιλιάδες μετανάστες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να φτάσουν στη χώρα μας με την προσδοκία ότι η Ευρώπη δεν θα τους αφήσει στην τύχη τους.

Σήμερα η κυβέρνηση και ο Αλ.Τσίπρας θυμούνται και επικαλούνται   την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη ,την αρχή του pacta sunt servanda, την ανάγκη διαχωρισμού προσφύγων από παράτυπους οικονομικούς μετανάστες, την ανάγκη εφαρμογής συμφωνιών επιστροφής τους στις χώρες προέλευσης. Όμως όλα αυτά υπήρχαν και πέρυσι. Όταν η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εξέφραζε μέσω της κυρίας Χριστοδουλοπούλου την μεταναστευτική πολιτική των «ανοικτών θυρών» για όλους, την ανάγκη φιλοξενίας όλων των ανθρώπων που «λιάζονται» και δεν ενοχλούν. Με τον Ν. Κοτζιά και τον Π .Καμμένο να απειλούν την Ευρώπη  ότι εάν αφήσουν την Ελλάδα (και δεν υποκύψουν στα «παίγνια» του Γ.Βαρουφάκη στη διαπραγμάτευση για το «σκίσιμο» του Μνημονίου) η Ευρώπη θα γεμίσει μετανάστες και τζιχαντιστές.

Έτσι άρχισε να υπονομεύεται πολιτικά και διπλωματικά η θέση της χώρας μας που ήταν αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη μεταναστευτική 
κρίση των τελευταίων 70 ετών, η οποία εκ των πραγμάτων ξεπερνά κατά πολύ τις δυνάμεις της χώρας μας και απαιτούσε συλλογική δράση.

Όμως η κυβέρνηση όταν αργά πια το φθινόπωρο και μετά τις εκλογές άρχισε να αντιλαμβάνεται την διάσταση του προβλήματος,   με σπασμωδικές κινήσεις  και έχοντας στην άκρη του μυαλού ότι εάν αποδεχθεί οτιδήποτε απαιτούσε η Μέρκελ και ο Νταβούτογλου θα εξασφάλιζε ίσως καλύτερη μεταχείριση για την αξιολόγηση , διέπραξε τραγικά λάθη, που συνέβαλλαν στο να οδηγηθεί η χώρα στην σημερινή κατάσταση.

Η Αθήνα πίστεψε ότι η στήριξη που επέφερε η κυρία Μέρκελ στο προσφυγικό ήταν από επίδειξη κοινοτικής αλληλεγγύης,ενώ πολύ απλά η Ανγκελα Μέρκελ δίνει την μάχη πολιτικής επιβίωσης της, καθώς δοκιμάζεται σκληρά η πολιτική της στο μεταναστευτικο και οι μόνες «σανίδες σωτηρίας» είναι η Τουρκία - εφόσον πεισθεί να περιορίσει τις ροές- και η Ελλάδα - εφόσον μετατραπεί στην «αποθήκη» των χιλιάδων  μεταναστών και προσφύγων που δεν είναι πια ευπρόσδεκτοι στην Ευρώπη. Στην επιλογή της κ.Μέρκελ να έχει να επιδείξει κάτι «θετικό» στην γερμανική κοινή γνώμη οφείλεται και η εμπλοκή του ΝΑΤΟ, καθώς μέχρι να αποδειχθεί η (αν-)αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αυτής,θα έχουν διασκεδαστεί οι φωνές που ακούγονται από παντού  για την «αδυναμία της Ελλάδας να φυλάξει τα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν».  Αλλά και αυτή η επιλογή είναι με μεγάλο εθνικό κόστος για την Ελλάδα. 

Στις πρώτες προσπάθειες διαμόρφωσης ενιαίας ευρωπαϊκής  αντιμετώπισης του μεταναστευτικού (13 Μαΐου 2015 Σύνοδος για European Agenda on Migration και  ανακοίνωση της Commission 27 Μαΐου 2015)  η Ελλάδα ήταν απούσα και αρκέσθηκε μόνο σε ένα σημείο,εκείνο που ανέφερε την μετεγκατάσταση 40.000 προσφύγων από την Ιταλία και την Ελλάδα.  Βλέποντας το «τυρί» δεν πρόσεξε την «φάκα». Αγνόησε επιδεικτικά όλες τις άλλες υποχρεώσεις για τα hot spots,τις καταγραφές όσων έφθαναν στα σύνορα, τα μέτρα φύλαξης των συνόρων. Πέρασαν αρκετοί μήνες χωρίς να γίνει απολύτως τίποτα και ενώ το προσφυγικό κύμα διογκωνόταν. Το καμπανάκι είχε αρχίσει να κτυπά για την Ελλάδα στις Βρυξέλλες και σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όμως η κυβέρνηση έχοντας παραδοθεί πλήρως στην κ. Μερκελ δεν αντιλαμβανόταν τι ακριβώς αποδεχόταν στα κοινοτικά κείμενα που ο ίδιος ο πρωθυπουργός ενέκρινε.

Στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 15ης Οκτωβρίου 2015 αναφέρεται ότι η Επιτροπή θα συνεργάζεται στενά με την Ελλάδα με στόχο «να βελτιωθεί η ικανότητα υποδοχής της συγκεκριμένης χώρας και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την αποκατάσταση των μεταφορών στην Ελλάδα βάσει του καθεστώτος του Δουβλίνου...». Η αναφορά αυτή ουσιαστικά συνέδεε την κατασκευή και οργάνωση των υποδομών για την φιλοξενία προσφύγων και μεταναστών, με την εφαρμογή του καθεστώτος του Δουβλίνου, η εφαρμογή του οποίου για την Ελλάδα είχε (ευτυχώς) ανασταλεί με αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου από το 2011. Σύμφωνα με το Δουβλίνο κάθε χώρα που εντόπιζε στο έδαφός της παράτυπους μετανάστες ή όσους είχαν δικαίωμα υποβολής αίτησης ασύλου,μπορούσε να τους επιστρέφει στη χώρα πρώτης εισόδου. Με απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όμως το 2011 είχε κρίνει ότι η απουσία αξιοπρεπών χώρων κράτησης και φιλοξενίας στην  Ελλάδα ,καθιστούν αναγκαία την αναστολή του καθεστώτος επιστροφών προς την Ελλάδα. Έτσι η Ελλάδα είχε απαλλαγεί από την υποχρέωση υποδοχής δεκάδων χιλιάδων μεταναστών που έφθαναν στην χώρα μας  και από εδώ κατέληγαν σε όλες τις  ευρωπαϊκές χώρες.  Ο κ.Τσίπρας τον Οκτώβριο συναίνεσε στην ανατροπή αυτής της ευνοϊκής για την Ελλάδα «εξαίρεσης», υποσχόμενος ότι θα φτιαχτούν απαραίτητες υποδομές στην Ελλάδα.  Πιθανότατα η ελληνική κυβέρνηση είχε πεισθεί ότι αποδεχομένη όλα όσα πρότεινε το Βερολίνο και η Κομισιόν θα εξασφάλιζε μια ισχυρή προστασία στο προσφυγικό ,που ήδη είχε αρχίσει να κλιμακώνεται. 

Στις 25 Οκτωβρίου η Κομισιόν παρουσίασε (σε συμφωνία με την Σύνοδο Κορυφής ) τα 17 Σημεία Δράσης ,στα οποία ξεχωρίζει ηανάληψη από την ελληνική κυβέρνηση της υποχρέωσης για δημιουργία  θέσεων φιλοξενίας τουλάχιστον 50.000 ανθρώπωνκαι συγκριμένα μέτρα για τη φύλαξη των συνόρων . Στην απόφαση γινόταν λόγος για:

• Αύξηση της ικανότητας παροχής προσωρινού καταλύματος, τροφής, περίθαλψης υγείας, νερού και εγκαταστάσεων υγιεινής σε όλους όσους έχουν ανάγκη... Η Ελλάδα θα αυξήσει την δυναμικότητα υποδοχής έως τις 30.000 θέσεις μέχρι το τέλος του έτους, και θα υποστηρίξει την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) όσον αφορά την παροχή επιδοτήσεων ενοικίου και την πρόβλεψη προγραμμάτων οικογένειας υποδοχής για τουλάχιστον 20.000 ακόμη — κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για την λειτουργία του καθεστώτος επείγουσας μετεγκατάστασης. 
• Ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, με αυξημένη συμμετοχή της Ύπατης Αρμοστείας.
• Η Ελλάδα, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Αλβανία θα ενισχύσουν τη διαχείριση των εξωτερικών χερσαίων συνόρων, και ο FRONTEX θα υποστηρίξει την καταχώριση των εισερχόμενων στην Ελλάδα.
• Επιβεβαίωση της αρχής της απαγόρευσης εισόδου σε υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι δεν επιβεβαιώνουν την επιθυμία τους να υποβάλουν αίτηση παροχής διεθνούς προστασίας.

Εκτός της εμπλοκής της πΓΔΜ και της Αλβανίας στην φύλαξη των «εξωτερικών χερσαίων συνόρων» της Ε.Ε. , επισημαίνεται ηδέσμευση για απαγόρευση εισόδου σε υπηκόους τρίτων κρατών   που δεν υποβάλλουν και δεν γίνεται να ζητήσουν άσυλο. Αυτή ήταν μια μεγάλη παγίδα για την Ελλάδα καθώς  δεν προβλεπόταν τι θα συνέβαινε με τους χιλιάδες παράτυπους μετανάστες που φθάνουν καθημερινά στα ελληνικά νησιά. Με την απόφαση αυτή ουσιαστικά εξουσιοδοτούνταν η πΓΔΜ και η Αλβανία να μην επιτρέπουν σε τέτοιες κατηγορίες μεταναστών να περνούν τα σύνορά τους και να κατευθύνονται προς την Ευρώπη.

Ακλούθησε στις 29 Νοέμβριου η Συνάντηση Κορυφής με τον τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου ,όπου μετά από πολλά παζάρια εγκρίθηκε το Σχέδιο Δράσης με την Τουρκία ,με υποσχέσεις για γενναιόδωρες παραχωρήσεις προς την Αγκυρα ,με την ανάληψη από την ίδια της υποχρέωσης να ανακόψει τις μεταναστευτικές ροές και να ενισχύσει τις δομές φιλοξενίας στο έδαφος της. Η συμφωνία έχει μείνει στα χαρτιά  και η Άγκυρα επιμένει μέχρι και σήμερα να μην εφαρμόζει τις συμφωνίες επανεισδοχης.

Στην τελευταία Σύνοδο που ο κ.Τσίπρας ουσιαστικά εξέφραζε την ικανοποίησή του γιατί «επιτεθήκαν  ο στόχοι» υπήρχε μια συγκεκριμένη αναφορά : «…Θα πρέπει …όλα τα μέλη του χώρου Σένγκεν…να αρνούνται στα εξωτερικά σύνορα την είσοδο σε υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου ή δεν έχουν υποβάλει αίτηση ασύλου μολονότι είχαν τη δυνατότητα να το πράξουν..». Αυτό το απόσπασμα των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής επικαλούνται  σήμερα όσοι κλείνουν τα σύνορα ,εμποδίζοντας  την έξοδο από την Ελλάδα όσων δεν δικαιούνται άσυλο ή δεν θέλουν να υποβάλλουν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα.

Το πραγματικό διπλωματικό και πολικό Βατερλώ για την χώρα ολοκληρώθηκε με την επιβολή από την Γερμανία και την Τουρκία της πρόσκλησης στο ΝΑΤΟ για δράση στο Αιγαίο, όπου σε ένα εντελώς ασαφές πλαίσιο ,ανατίθενται κυριαρχικά δικαιώματα στη Συμμαχία, αναγνωρίζεται ρόλος επιδιαιτητή στον αμερικανό διοικητή της Ναυτική Δύναμης σε ότι αφορά τις διεκδικήσεις που θα εγείρει κάθε φορά η Τουρκία στο πλαίσιο της Αποστολής και φυσικά δεν υπάρχει  καμία απολύτως εγγύηση για την αποτελεσματικότητά της ,στην ανάσχεση των προσφυγικων ροών.

ΠΗΓΗ THE TOC