. Με ή χωρίς το ΠΑΣΟΚ. Ωρα ρήξης για το ΠΑΣΟΚ.

Σε δύο εβδομάδες το ΠΑΣΟΚ θα πραγματοποιήσει ένα από τα πιο δύσκολα συνέδρια της ιστορίας του. Για την ελληνική κοινωνία θα είναι σίγουρα από τα πιο αδιάφορα. Οι πολίτες δεν είναι ακόμα έτοιμοι να το ακούσουν. Τα μέλη και οι φίλοι του πάλι βρίσκονται σε αμηχανία για το πώς πρέπει να προχωρήσουν. Ολοι συμφωνούν ότι είναι αναγκαία μια γενναία τομή. Την ίδια στιγμή, όμως, η φορά των πραγμάτων κινδυνεύει να το οδηγήσει σε μια αλλαγή φρουράς, που απλώς θα παγιώσει και προοπτικά θα επιτείνει την κρίση.

Στην πραγματικότητα το ΠΑΣΟΚ πρέπει να κάνει τη μετάβαση από ένα κόμμα εξουσίας σε ένα κόμμα πολιτικής και προγραμματικής παρέμβασης. Στο παρελθόν το ζητούμενο στα συνέδρια ήταν ο συμβιβασμός ανάμεσα στα κάθε λογής κέντρα εξουσίας και συμφερόντων που κυριαρχούσαν στο κόμμα. Σήμερα τέτοιου είδους διακανονισμοί είναι χωρίς νόημα: το κόμμα έχει μείνει ένα άδειο κέλυφος.

Ετσι το ΠΑΣΟΚ οφείλει να κάνει αυτό που δεν μπόρεσε να πετύχει στη διάρκεια της πενταετίας. Ενα πολιτικό σχέδιο για τη χώρα αλλά και έναν οδικό χάρτη για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί. Κυρίως το δεύτερο, γιατί βέβαια η πολιτική δεν διεξάγεται σε επίπεδο διακηρύξεων. Προϋποθέτει τα πρόσωπα και τους φορείς που θα την υλοποιήσουν.

Με μια έννοια τα πρόσωπα ή μάλλον το πρόσωπο είναι και το πρόβλημα: αν υπήρχε συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων της Κεντροαριστεράς ή αν έστω υπήρχε ο υποψήφιος εκείνος ο οποίος θα μπορούσε να εκφράσει αυτή την ανάγκη, τότε αυτός θα ήταν και η λύση. Αλλά δεν υπάρχει. Τουλάχιστον δεν υπάρχει κανείς κοινά αποδεκτός από το κόμμα και κυρίως από την κοινωνία. Ετσι χρειάζεται σχέδιο.

Σε τέτοιες συνθήκες και σε ένα κόμμα που κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας το μίνιμουμ που περιμένει κανείς είναι ένα επίπεδο συναίνεσης και συνεννόησης μεταξύ των πρωταγωνιστών. Το παράδοξο όμως είναι ότι σε αυτό το συνέδριο αν κάτι απουσιάζει είναι ο πολιτικός διάλογος. Οι συνεδριάσεις στις οργανώσεις έγιναν χωρίς καν να υπάρχουν τα τυπικά κείμενα θέσεων που θα τεθούν σε ψηφοφορία.

Παράδοξο, αλλά κατανοητό. Ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση αναστολής. Ουδείς γνωρίζει αν η Ελλάδα, όταν τελειώσει αυτή η παράλογη διαπραγμάτευση, θα εξακολουθήσει να είναι μέλος της Ευρωζώνης ή θα γίνει μια επίδοξη Βενεζουέλα. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες το να συζητά κανείς για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ φαντάζει πολυτέλεια. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, όποιος και αν εκλεγεί θα είναι οιονεί μεταβατικός: το βασικό του καθήκον θα είναι να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα πραγματικά ιδρυτικό συνέδριο της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας.

Αυτό που μπορεί να γίνει σήμερα είναι με τις αποφάσεις τους οι σύνεδροι να προσδώσουν στο εγχείρημα την ελάχιστη αναγκαία αξιοπιστία, σηματοδοτώντας τη ρήξη με το κακό παρελθόν του ΠΑΣΟΚ.

Ρήξη σε επίπεδο πρακτικών είτε αυτές αφορούν την αριστοκρατική και αρχηγική αντίληψη που επικράτησε στο κόμμα τα τελευταία χρόνια είτε αφορούν την άσκηση της πολιτικής. Γιατί, φυσικά, από τους πιο βασικούς παράγοντες απαξίωσης του ΠΑΣΟΚ ήταν η ανοχή στη διαφθορά, ο Τσοχατζόπου­λος, η λίστα Λαγκάρντ και βέβαια αυτό που ονομάστηκε κυβερνητισμός στις συμπεριφορές των στελεχών του. Πρακτικές που το αφυδάτωσαν πολιτικά και ιδεολογικά.

Ρήξη σε επίπεδο πολιτικών που οδήγησαν σε άδικη και άνιση κατανομή των βαρών της κρίσης, που άφησαν τη συντριπτική πλειονότητα των ανέργων χωρίς την παραμικρή βοήθεια και βέβαια υπονόμευσαν τη λογική των μεταρρυθμίσεων, υποκύπτοντας στις πιέσεις ομάδων συμφερόντων.

Ρήξη φυσικά και σε επίπεδο προσώπων. Γιατί όσο απαραίτητο και αν είναι να διασφαλιστεί η συνέχεια και να αναγνωριστούν τα επιτεύγματα της μεταπολίτευσης, ακόμα περισσότερο είναι αναγκαίο να υπάρξει ανανέωση. Γιατί βέβαια η νέα ηγεσία πρέπει να μπορεί αξιόπιστα να υπερασπιστεί το εγχείρημα της ανασυγκρότησης και της επανίδρυσης.

Σήμερα όλα αυτά μοιάζουν με σχέδια επί χάρτου. Η συγκυρία, άλλωστε, είναι τέτοια που σε δύο εβδομάδες μπορεί αντί για συνέδριο του ΠΑΣΟΚ να έχουμε χρεοκοπία και εκλογές ή συμφωνία και δημοψήφισμα ή ακόμα και συμφωνία με εκλογές ύστερα από διάσπαση της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Από την άλλη πλευρά, γίνεται εξίσου φανερό ότι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να καλύψει το κενό της Κεντροαριστε­ράς στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο το πελάγωμα στις διαπραγματεύσεις που αντανακλά την ιδεολογική του σύγχυση. Είναι και η απουσία οποιασδήποτε αναπτυξιακής προοπτικής, καθώς ο πολιτικός του ορίζοντας εξαντλείται στην επιβράβευση της εκλογικής του πελατείας και στην εμμονή σε έναν ξεπερασμένο κρατισμό. Αργά ή γρήγορα, λοιπόν, ο χώρος θα ανασυγκροτηθεί. Με ή χωρίς το ΠΑΣΟΚ.